سلام بر شما
روایات فوق را یکی از اساتید بیان کرده اند در باب اینکه بدون علم اظهار نظر نکنیم .
1- عن مولانا الصادق علیه السلام:
أَنْهَاكَ عَنْ خَصْلَتَيْنِ فِيهِمَا هَلاكُ الرِّجَالِ أَنْهَاكَ أَنْ تَدِينَ الله بِالْبَاطِلِ وَتُفْتِيَ النَّاسَ بِمَا لا تَعْلَمُ.
از دو خصلت که هلاک اشخاص در آن است تو را نهی می کنم. یکی اینکه دینداری به باطل کنی و دیگر اینکه به آن چیز که نمی دانی به مردم فتوا بدهی.
2-عنه علیه السلام:
إِيَّاكَ وَخَصْلَتَيْنِ فَفِيهِمَا هَلَكَ مَنْ هَلَكَ إِيَّاكَ أَنْ تُفْتِيَ النَّاسَ بِرَأْيِكَ أَوْ تَدِينَ بِمَا لا تَعْلَمُ.
از دو خصلت برحذر باش که هر کس هلاک شد از آن جهت بود. بپرهیز که با نظر خودت به مردم فتوا بدهی یا به آنچه نمی دانی دینداری کنی.
3- عن مولانا الباقر علیه السلام:
مَنْ أَفْتَى النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلا هُدًى لَعَنَتْهُ مَلائِكَةُ الرَّحْمَةِ وَمَلائِكَةُ الْعَذَابِ وَلَحِقَهُ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِفُتْيَاهُ.
کسی که بدون علم و هدایت به مردم فتوا بدهد فرشتگان رحمت و عذاب او را لعنت می کنند و گناه آنکه به فتوای او عمل کند نیز بر عهده اوست.
4- عنه علیه السلام:
مَا عَلِمْتُمْ فَقُولُوا وَمَا لَمْ تَعْلَمُوا فَقُولُوا الله أَعْلَمُ إِنَّ الرَّجُلَ لَيَنْتَزِعُ الايَةَ مِنَ الْقُرْآنِ يَخِرُّ فِيهَا أَبْعَدَ مَا بَيْنَ السَّمَاءِ وَالارْضِ.
آنچه می دانید بگویید و آنچه نمی دانید بگوید خدا داناتر است. همانا مردی آیه ای از قرآن را بیرون می کشد(تا به دلخواه خود تفسیر کند)و از این رو به فاصله ای دورتر از بین آسمان و زمین سرنگون می شود.
5- عن مولانا الصادق علیه السلام:
لِلْعَالِمِ إِذَا سُئِلَ عَنْ شَيْءٍ وَهُوَ لا يَعْلَمُهُ أَنْ يَقُولَ الله أَعْلَمُ وَلَيْسَ لِغَيْرِ الْعَالِمِ أَنْ يَقُولَ ذَلِكَ.
وقتی عالم درباره چیزی سوال می شود و آن را نمی داند باید بگوید خدا داناتر است و غیر عالم نباید این را بگوید..(یعنی کسی که عالم نیست صراحتا باید بگوید نمی دانم)
6- عنه علیه السلام:
إِذَا سُئِلَ الرَّجُلُ مِنْكُمْ عَمَّا لا يَعْلَمُ فَلْيَقُلْ لا أَدْرِي وَلا يَقُلْ الله أَعْلَمُ فَيُوقِعَ فِي قَلْبِ صَاحِبِهِ شَكّاً وَإِذَا قَالَ الْمَسْئُولُ لا أَدْرِي فَلا يَتَّهِمُهُ السَّائِلُ.
اگر مردی از شما درباره چیزی که نمی داند سوال شد باید بگوید نمی دانم و نگوید خدا داناتر است، تا در دل رفیقش شک قرار گیرد، و اگر کسی که سوال می شود بگوید نمی دانم سوال کننده نباید او را متهم کند.
7-سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (عَلَيْهِ السَّلام) مَا حَقُّ الله عَلَى الْعِبَادِ قَالَ أَنْ يَقُولُوا مَا يَعْلَمُونَ وَيَقِفُوا عِنْدَ مَا لا يَعْلَمُونَ.
زارره می گوید از امام باقر علیه السلام سوال کردم که حق خدا بر بندگان چیست. فرمودند اینکه آنچه می دانند را بگویند و از آنچه نمی دانند باز ایستند.
8- عن مولانا الصادق علیه السلام:
إِنَّ الله خَصَّ عِبَادَهُ بِآيَتَيْنِ مِنْ كِتَابِهِ أَنْ لا يَقُولُوا حَتَّى يَعْلَمُوا وَلا يَرُدُّوا مَا لَمْ يَعْلَمُوا وَقَالَ عَزَّ وَجَلَّ أَ لَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِمْ مِيثاقُ الْكِتابِ أَنْ لا يَقُولُوا عَلَى الله إِلا الْحَقَّ وَقَالَ بَلْ كَذَّبُوا بِما لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ.
خدا بندگانش را به دو آیه از کتابش اختصاص داده، اینکه تا نمی دانند نگویند و آنچه نمی دانند را رد نکنند. و خدای عزوجل گفته که آیا از ایشان پیمان گرفته نشد که جز حق بر خدا نگویند؟و گفت بلکه چیزی را تکذیب کردند که به علمش احاطه نداشته و از تاویلش خبر ندارند.
9- عَنِ ابْنِ شُبْرُمَةَ قَالَ مَا ذَكَرْتُ حَدِيثاً سَمِعْتُهُ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (عَلَيْهما السَّلام) إِلا كَادَ أَنْ يَتَصَدَّعَ قَلْبِي قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ جَدِّي عَنْ رَسُولِ الله (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِه) قَالَ ابْنُ شُبْرُمَةَ وَأُقْسِمُ بِالله مَا كَذَبَ أَبُوهُ عَلَى جَدِّهِ وَلا جَدُّهُ عَلَى رَسُولِ الله (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِه) قَالَ قَالَ رَسُولُ الله (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِه) مَنْ عَمِلَ بِالْمَقَايِيسِ فَقَدْ هَلَكَ وَأَهْلَكَ وَمَنْ أَفْتَى النَّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَهُوَ لا يَعْلَمُ النَّاسِخَ مِنَ الْمَنْسُوخِ وَالْمُحْكَمَ مِنَ الْمُتَشَابِهِ فَقَدْ هَلَكَ وَأَهْلَكَ.
ابن شبرمه می گوید که حدیثی را از امام صادق علیه السلام شنیدم که هر زمان به یاد می آورم نزدیک است قلبم شکافته شود. فرمودند که حدیث کرد پدرم از جدم رسول الله ابن شبرمه گفت و قسم به خدا که پدرش بر جدش و جدش بر رسول الله دروغ نبست، فرمودند که رسول الله فرمود که کسی که به قیاس ها عمل کند هلاک شده و هلاک کرده است، و کسی که به مردم بدون علم فتوا دهد در حالی که ناسخ را از منسوخ و محکم را از متشابه نمی شناسد هلاک شده و هلاک کرده است...
یا علی ع
