سخنراني هاي قبل از خطبه غدير در حجة الوداع
سخنرانى پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم قبل از غدير :
شيعه و سنى به سخنرانى و خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم در منى اشاره نموده اند با اين تفاوت كه
علماى شيعه به دو سخنرانى براى پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم در منى اشاره كرده{1}
و اهل سنت فقط به يك سخنرانى در منى اشاره كرده اند{2}
و نيز در نقل متن سخنرانى پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم در منى توسط دو گروه اندكى تفاوت در الفاظ وجود دارد.
حال به بيان آنچه كه علماى اهل سنت و علماى شيعه در اين باره نوشته اند مىپردازيم.
الف) خطبه اول در منى :
در عرفات دستور خداوند مبنى بر اينكه علم و ودايع انبياعليهم السلام به على بن ابىطالبعليه السلام منتقل شود
بر پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم نازل شد.
پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم در منى اولين خطابه خود كه در واقع زمينه سازى براى خطبه غدير بود را ايراد نمودند.
حضرت خطبه{3} را با حمد و ثناى الهى شروع كرده، سپس به خونهاى ريخته شده و اموال بناحق گرفته شده در جاهليت اشاره كرد
و آنها را مورد عفو قرار دادند. حضرت به ماههاى حرام اشاره كرده، در ادامه مردم را از اختلاف برحذر داشتند
و بيان نمودند كه در نبود من على بن ابىطالب مقابل متخلّفين خواهد ايستاد.
حضرت در ادامه حديث ثقلين را به زبان آورده و فرمودند:
دو چيز گرانبها بين شما مىگذارم كه اگر به آن تمسك جوييد گمراه نمىشويد
و اگر با آن دو مخالفت كنيد هلاك شويد.
حضرت اشاره نمودند كه به زودى عدهاى از شما كنار حوض كوثر بر من وارد مىشوند و از من دور مىشوند.
من گويم خدايا اصحابم، ندا آيد كه اينها بعد از تو سنت تو را تغيير دادند...
حضرت تأكيد نمودند كه اين مطالب را حاضران به غايبان برسانند.
در بين علماى اهل سنت كه به سخنرانى پيامبر در منى اشاره كرده اند مىتوان به موارد زير اشاره كرد.
- طبرى در جامع البيان آورده:
»خطب رسول فى حجة الوداع بمنى فى اواسط ايام التشريق... ان عدة الشهور عند اللّه اثناعشره شهرا، منها اربعه حرم...{4}
- قرطبى در تفسير خود آورده:
»خطب رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم بمنى فى وسط ايام التشريق فقال:
يا ايها الناس إن ربكم واحد ألا لا فصل لعربى على عجمى و لا... ألاهل بلغت؟ قالوا نعم. قال: ليبلغ الشاهد الغائب...{5}
ب) خطبه دوم در مسجد خيف در منى:
در آخرين روز از ايام التشريق به دستور حضرت مردم براى نماز در مسجد خيف جمع شدند.
حضرت بعد از حمد و ثناى خداوند، از مردم خواستند كه گفته هاى حضرت را به خاطر بسپارند و به غايبان برسانند.
حضرت به عدم تفرقه سفارش نمودند و مؤمنان را برادر يكديگر خواندند و بار ديگر به حديث ثقلين اشاره نمودند
[HIGHLIGHT=#e5e0ec]و به دو انگشت كنار هم در دست خود اشاره كرده و يادآور شدند كه همانطور كه اين دو انگشت من از هم جدا نمىشوند،
كتاب خدا و عترتم نيز از هم جدا نمىشوند تا در كنار حوض بر من وارد شوند.
در اين مقطع بود كه منافقان دست به كار شده و احساس خطر نمودند و عليه پيامبر همپيمان شدند{6}
بعد از ايراد اين خطبه،
پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم از مكه به سمت مدينه خارج شدند تا به منطقه غدير خم رسيدند.
در اينجا بود كه آيه يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك...{7} نازل شد.
پی نوشتها :
-----------------
1- آقاى محمّدباقر انصارى در كتاب اسرار غدير خويش با استناد به بحارالانوار، ج 37، ص 113 و ج 21، ص 380 به اولين سخنرانى پيامبر در منى اشاره كردهاند و با استناد به بحارالانوار ج 37، ص 114 به سخنرانى دوم پيامبر در منى در مسجد خيف اشاره نمودهاند كه در متن توضيح بيشتر آن خواهد آمد.
2- طبرى، جامع البيان، ج 10، ص 161؛ سيوطى، الدر المنثور، ج 3، ص 234؛ ابن كثير، البداية و النهاية، ج 5، ص 213 و...؛ همو، السيرة النبوية، ج 4، ص 387.
3- و كان من قوله بمنى(من قوله بمنى فى خطبته)أن حمد اللّه و اثنى عليه، ثم قال: ايها الناس كل دم كان فى الجاهليه فهو هدر... ايها الناس انى قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لن تضلوا... مجلسى، بحارالانوار، ج 21، ص 380 و نيز در ج 37، ص 113 به همين مطالب با كمى اضافات اشاره شده است.
4- طبرى، جامع البيان، ج 10، ص 161.
5- قرطبى، تفسير القرطبى، ج 16، ص 343؛ سيوطى، الدر المنثور، ج 3، ص 234؛ ابن كثير، تفسير القرآن العظيم، ج 2، ص 367؛ همو، البداية و النهاية، ج 5، ص 213؛ همو، السيرة النبوية، ج 4، ص 387.
6- فلما كان آخر يوم من ايام التشريق... ثم نادى: الصلاة جامعه فى مسجد الخيف، فاجتمع الناس و حمد اللّه و اثنى عليه ثم قال: نضر اللّه امرء سمع مقالتى فوعاها و بلغها لمن لم يسمعها... ايها الناس انى تارك فيكم الثقلين قالوا: يا رسول اللّه ما الثقلان...(مجلسى، بحارالانوار، ج 37، ص 114)
دانلود فایل پی.دی.اف این مقاله :