مقدمه آنچه مـى خـوانيد شرحـى است بر سلسله مباحثـى كه از ايـن پـس با عنـوان ((آمـوزه هاى زندگانـى حضرت زهرا(س)))
خـواهيـم داشت. در نخستيـن قسمت به عنـوان مقـدمه, ضمـن شـرح ضـرورت ايـن مبـاحث, دورنمايى نيز از محـورها و فصلهاى پيـش
بينى شده ارائه مـى گردد. دريـافت ديـدگاهها و پـرسشهاى شمـا خـواننـدگـان عزيز در بـاره زنـدگانى صـديقه كبـرا(س) و مسايل
پيـرامـونـى آن و نحـوه طـرح فرازهاى زندگـى و شعاعهايى از شخصيت آن بانـوى بزرگ با جهت گيرى الگـودهى, مـى تـواند بر غنا و
كاربردىتر شدن مباحث كمك كند.
آغاز سخـن ما ز بالاييـم و بالا مـى رويـم ما ز درياييم و دريا مـى رويم ما از اينجا و از آنجا نيستيـم ما ز هر جاييم آنجا مـى رويـم همه ما انسانها با آغاز رشد خـود به دنبال ((نمـونه)), ((الگـو)) و ((اسـوه)) هستيـم. تا با بهره گيـرى از گفتار و پيروى از رفتار او, راه
روشـن و پرنويدى در زندگى خـود شروع كنيم و پاسخ خود را براى ((چگونه زيستـن)) به دست آوريـم.
ايـن شيوه تربيتى در آموزه هاى فكرى فرهنگى, جايگاه ويژه اى دارد و با عبارت ((اسـوه حسنه(1))) بـدان تـوجه شده است و از
ديرباز انديشمندان روانشناس و جامعه شناس به آن پرداخته انـد(2). صاحبان فكر و انـديشه با اشاره به آثار گرانبهاى آن در فضيلت
خـواهـى و كمال جـويـى, بصيرت بخشـى در عرصه هاى مختلف اجتماعى و خردورزى در ارزشهاى والاى انسانـى, همگان را در
انتخـاب اسـوه هاى آسمانـى و الگوى گرانبها تشويق نموده اند:
استكبار كه تإثير كيمياگـونه ايـن شيـوه را در عصرها و نسلهاى مختلف مشاهـده مى نمـود و تمامـى پيروان ايـن الگـوهاى شايسته
و اسـوه هاى حسنه را نيروهايى تازه نفـس در سنگرهاى ناپيدا در دفاع از ارزشهاى انسانى الهى مى ديد, راهى ديگر برابر افراد ـ
بـويژه جـوانان ـ گشـود تا با تغيير فـرهنگ جامعه, ارزشهاى واژگـون را برابـر ديـدگان آنان مطلـوب و محبـوب گـردانـد. از ايـن رو نخست
معيارهاى سعادت و نيك بختـى را دگـرگـون نمـود و بـا استفاده از ابزارهاى مختلف همچـون راديو, تلويزيون, سينما و مطبـوعات و يا
رواج فسادهاى گوناگـون هماننـد كشف حجاببا بهانه هاى رسيـدن به دروازه تمدن(!)راه رشد و بالندگى را تغيير داد, سپـس
گرايشهاى انسانها را در روى كـردن به الگوهاى گرانبها و شايسته دگـرگـون كـرد, زمانـى به شخصيتهاى مـورد علاقه مـردم اتهامهاى
گـوناگـون زده(3) تـا آنان را از صحنه هاى سازنـده اجتماع كنار نهد و زمان ديگرى با انتشار كتاب آيات شيطانى, بزرگتريـن انسان
هستـى يعنى حضرت محمد ـ صلـى الله عليه و آله و سلـمـ را با چهره اى تحريف شده و شخصيتـى غير واقعىبه
نگاههاى مشتاق معرفى نمـود تا ديـن را افيون, ديـن مداران را افسـونگر و جـوامع دينى را سرزمينهايى نفـريـن شـده و بازمانده از هـر
گـونه رفاه و سعادت بـداننـد. و سرانجام پس از تغيير بينـش و گرايـش آنان, اخلاق, رفتار, آداب و رسـوم آنها را در اختيار خـود قـرار
داده, بـا سپـاه نامـرئى و دستهاى ناپيـدا فرهنگ آن ملت را دگرگـون نمـوده و آنان را براى هميشه اسيـرى مطيع و رام و آرام
كنـد. حقيقتـى كه يكــــــى از صاحب نظران بنام كشورهاى استكبارى به دوستان خـود بيان نمود كه:
((اخلاق و آداب و زبان و تمدن خودتان را به اقوام و جـوامع مورد علاقه سيطره خود بياموزيد و آنان را به حال خـودشان
واگذاريد كه ((هميشه)) از آن شما خـواهنـد بـود. ))(4) نگاه تيزبيـن و ديده ژرف نگـر رهبـر معظم انقلاب, حضـرت آيت الله
خـامنه اى ـ حفظه الله تعالـى ـ ايـن شيـوه شيطانى دشمـن را حمله به عقبه جامعه اسلامى ديـده كه به طـور آرام و مخفيانه با
هجـوم بـاورهاى تازه صـورت مى گيرد و به دنبال تهى ساختـن نسل نـو از ارزشهاى دينى و اصـول انقلابى, دامـن زدن به شهوات و بى
بند و باريهاى اجتماعى و منزوى ساختـن اسلام از صحنه هاى سياسـى اجتماعى دنيا است.(5) آنچه اينك تـوجه مـا را به سـوى
خـود مـى طلبـد, افزون بـر شناخت دسيسه هاى دشمنان در تغييـر بينـش نسبت به هستـى و انسـان و افشانـدن بذر تـرديـد و شك
در دلهاى لبـريز از ايمان و يقيـن; بـى ارزش كـردن مقـدسـات و باورهاى آسمانـى است كه بـا تزريق افكار التقاطـى و انحرافى با
عنوان تحقيقات نوين در ديـن(6), و ايجاد تلخكامى با پرورش روحيه پشيمانى در پيروى از رهبران معصـوم ـ عليهم السلام ـ و
انسانهاى وارسته كه بيشتـريـن شبـاهت را به معصـومان دارنـد, انجام مى پذيرد.
و در پـى آن دميدن روح بـى تفاوتـى نسبت به ارزشهاى والاى الهى و ايجاد جـو خـودبـاختگـى در بـرابـر فـرهنگ بيگانه
پـديـد آورد.
بدون شك تنها گام مـوفقيت در پيروزى بر نقشه هاى شيطانى دشمنان, بينـش و آگاهى نسبت به معارف ناب دينـى, آشنايى
واقعى با شخصيت الگـوهـاى بـى همتـا, درسآمـوزى از ابعاد مختلف زنـدگـانـى و به كارگيرى سخنان و آموزه هاى
آسمانى آنانخواهد بود.
از ايـن رو در ((آغاز سخـن)), نخست به زلال وحىرو مى بريـم تا اندكى از روشناى معرفت قرآننصيب خـود سازيـم و نسبت به
شخصيت الگوهاى خداوندى, ويژگيهاى پيروان خردمند و چگـونگـى تإثيرپذيرى هر يك از ما از آنان آگاهى يابيم.
ادامه دارد...
پىنوشتها: 1ـ نگاه كنيـد به سوره ممتحنه آيه 4 و ;6 سـوره احزاب, آيه ;21 سوره بقره, آيه 143 و سـوره قصص, آيه 79 (الگـوى دنياپـرستان). 2ـ رك: روانشناسى كمال الگوهاى شخصيت سالـم, دوآن شولتش, ترجمه گيتـى خـوشـدل به نظريه هاى شخصيت يا مكـاتب روانشنـاسـى, دكتـر على اكبر سياسى. 3ـ نك: خاطرات سياسـى مستر همفر (دستهاى ناپيـدا[ (دستـورالعمل وزارت مستعمـرات بـريتانيـاى كبيـر به جـاسـوسـان انگلستـان در كشـورهاى اسلامى جهت لكه دار كردن شخصيت عالمان مورد علاقه مردم و انـديشمنـدان تـإثيـرگذار در جامعه]. 4ـ اسپنسر, فيلسـوف معروف انگليسـى; رك: اسلام بـر سر دو راهـى, پاورقى ص23. 5ـ فرهنگ و تهاجـم فرهنگى (مجمـوعه اى از سخنان رهبر معظم انقلاب حضـرت آيت الله خـامنه اى), ص15 تـا 69 (بـا تلخيص فراوان). 6ـ نك: تهاجـم فرهنگـى, گرد آمـده از سخنرانيهاى آيت الله مصباح يزدى
الیس الله بکاف عبده؟؟ آیا خداوند برای بنده اش کافی نیست؟؟(سوره زمر آیه 36)
خداوندمهربان در سخنان خـود, راه سعادت و نيكبختـى انسانها را با دو جلوه ترسيـم مى كند: نخست ويژگيهاى گوناگـون ديـن
باورانو خـداجـويان را در عرصه هاى مختلف زنـدگـى نسبت به ((خـداونـد)); ((خـويشتـن)) و ((مردم)) بيان مـى كند و ضمـن بيان آثار
ارزشمند ايـن صفات, انسانها را به فـراگيـرى و به كارگيـرى آنان تشـويق مى نمايد.(7) ديگر آنكه نمـونه هاى شايستهو انسانهاى
كامل را كه چنيـن ويژگيها را در صحنه هاى مختلف زندگـى به كار گـرفته انـد و بـدين سان سعادتمند شـده اند, معرفى مـى كند. اما
در ايـن معرفـى تـوجهى به قلمرو جغرافيايى آنها و يا قبيله آنان و حتى دانـش و دانايى آنها ندارد.
آنچه در ايـن ميان معيار است شـايستگيها و لياقتهاست گـرچه غلام سياهـى به نام ((لقمان)) باشد كه نه در شمار پادشاهان
است و نه در زمره فيلسـوفان و نه در بيـن ثـروتمنـدان; بلكه بـرده اىاست روشـن بيـن كه خداوند از او به نام ((حكيم)) ياد مى كند
و با صفت ((حكمت)) مى شناساند. و يا انسان معمـولى در سطح جامعه را معرفى مـى كنـد كه ارزش واقعى او ((ايمـان)) او
است, از ايــن رو وى را ((مومن)) آل فرعون يا ((مومـن)) آل ياسين نام مى برد.(8) نكته ارزشمند آنكه در ايـن شناسايى و
معرفى نوع جنس نيز مطرح نيست و شخصيت واقعى معيار است. از ايـن رو ((مريم)) را ((الگوى نيايش)) و ((تنديـس طهارت))
(9) مـى شمرد كه پاك زيست و پاك به خداى خـود پيـوست و همسـر فرعون را ((اسـوه استقامت)) و ((نمـونه بصيرت و
بيدارى)) در تالارهاى رنگارنگ پرخواب و خـور مى داند.(10) از سوى ديگر در بيـن زنان و مردان نمـونه هاى ناشايستـى را معرفى مى
كند كه گـاه در كنـار پيامآوران وحـى حضـور داشته انـد اما همـاننـد فروافتادگان در قعر نادانـى و گمراهـىهستند كه قطره اى از
بارش هـدايت الهى به كـوير تفتيده وجـودشان نرسيده است. همچـونهمسر نـوح و فـرزنـد او و يـا ابـولهب و ابـوجهل,
عمـوهـاى رســــول اسلام(ص).(11) آنچه در ايـن ميـان تـوجه و تـإمل بـدان ضــرورت بيشترى دارد, آشنايى با الگـوهاى برتر و
اسـوه هاى شايسته تر است كه خداوند بزرگ نقشـى فراگير براى تمامـى زمانها و همه افراد ـ حتـى كسانـى كه خـود الگـو براى
ديگران هستند ـ براى آنها بيان كرده است و از آغاز خلقت تا فرجام آفرينـش مربيان بشر و معلمان بى همتاى هستى قلمداد شده
اند.
سـرسلسله آنان در بيـن مـردان آفتـاب آفـرينـش و آينه تمام نماى خداوندى; حضرت محمـد ـ درود خـداونـدى بر او و آل او باد ـ است
كه پروردگار بزرگ او را ((اسـوه حسنه)) ناميد و براى معرفـى او به انسانهاى سعادت خواه و كمال جو چنيـن فرمود: ((لقد كان لكم
فى رسول الله اسـوه حسنه لمـن كان يرجـو الله و اليـوم الاخر و ذكر الله كثيرا))(12) همانا براى شما[ در اقتـدا و پيروى از] رسـول
خدا سرمشقى نيكوست براى كسى كه:
1ـ به خـدا و روز قيـامت اميد دارد
2ـ خداوند را فراوان ياد مى كند.
بديهى است كه طلوع خورشيد و تابان بودن آفتاب روشنى بخـش تنها و تنها براى روشنگرى تمام هستى و برطرف نمـودن ظلمتها
كافى نيست, بلكه شرايطـى همچـون پذيرش و آمادگـى و يا بـرطرف نمودن مـوانع تابـش آفتاب لازم است تا جاى جاى گستره
هستى پذيراى نور خـورشيد شـود. در باره آفتاب هدايت رسـول گرامى اسلام(ص) نيز بايد ايمان و اميد به خدا و تـوجه به روز واپسيـن
در سراى دلها مـوج زند و ياد خداوند طراوت و شادابى معنوى به وجـود آدمى بخشد تا ((اسوه بودن)) و ((پيـرو بـودن)) معنا يابـد. در
ايـن صـورت است كه آن رهبرى و ايـن پيروى, به وجـودآورنده امتـى الگـو و نمـونه براى تمامى انسانها و همه جـوامع خواهد بـود(13),
همان گونه كه حضرت ابراهيـم عليه السلامـ نياى پاك نهاد پيامبر اسلام ـ درود خداوندى بـر او و آل او باد ـ و سپيدسيرتان پيرو او,
اسـوه اى پسنـديـدهمعرفى شـده اند (قد كانت لكـم اسـوه حسنه فـى ابراهيـم و الذيـن معه)).(14) ديگر شخصيت برجسته اى
كه در بيـن زنان هماننـد مهتاب آفرينـش, روشنايى عالمتابى از خود نشان داد و در كتاب وجـود او ((تمام حقيقت انسـان)) و ((تمام
حقيقت زن)) و در يك كلام ((تمام نسخه انسانيت)) به خـوبى مشاهده مى شـود, به گـونه اى كه ((فضايل او هـم تراز صفات بى
نهايت رسول اكرم(ص))) بود و ((افتخار خاندان وحـى(15))) شمرده شـده است; حضرت زهرا ـ سلام الله عليهاـ است; الگـوى
شايسته اى كه امام راحلدر سخـن عصمتآسـاى خـود فـرمـود:
[))حضرت فاطمه زهرا(س]( زنى بود كه اگر مرد بود نبـى بـود, زنى كه اگـر مرد بود به جاى رسـول الله بـود.))(16) و
چـون در باره معرفـى نمـونه اى كـامل از انسـان در جهان هستـى, سخـن به ميـان مـىآيد, ايشان با احتـرام خاصـى مـى فـرمايد:
((همه بايـد به او [حضرت زهرا(س]( اقتـدا كنيد و كنيـم, همه بايد دستـورمان را از اسلام به وسيله او و فرزندان او
بگيريـم و همان طورى كه او بوده است باشيـد. انسانـى است به تمام معنا انسان, زنـى است به تمام معنا زن)).(17)
آرى: جان بـى جمال جانان ميل جهان ندارد وان كـس كه اين ندارد حقا كه جان نـدارد هر شبنمـى در ايـن ره صـد بحـرآتشين است دردا كه ايـن معما شـرح و بيان نـدارد سـرمنزل فراغت نتـوان ز دست دادن اى ساربان فرو كـش كايـن ره كران نـدارد(18)
همان گـونه كه قرآن, زن فرعون را نمونه اى براى مردم خـوب معرفى مـى كنـد و جـامعه اسلامـى را به درسآمـوزى از وى دعوت
مـى كنـد و مى فرمايد: ضرب الله مثلا للذيـن آمنوا امرإه فرعون(19) (خداوند بـراى تمامـى افراد ـ مردان و زنان ـ باايمان, همسـر
فـرعون را مثال مى زند), و يا حضرت مريـم را نيز بدين صورت به جامعه بريـن معرفى نمـوده تا انسانهاى خداجـو و فضيلت خـواه و
تمامى مردان و زنان از او درس آمـوزند و سـرمشق انسانيت گيرنـد (ضرب الله مثلا للذيـن آمنوا مريم بنت عمران(20)) حضرت امام
خمينىنيز با الهام از آمـوزه هاى زندگـى ساز قرآن, فاطمه زهرا(س) را مقتـداى كامل و انسان بـرجسته در جامعه اسلامى
معرفـى مى كنـد و تمامـى مـردان و زنان را به الگـوگيرى و معرفتآفرينى با شناخت وى فرا مى خـواند. به ديگـر سخـن, نگاه روح
اللهى(21) امام تمامـى مسلمانان بـويژه شيعيان را به حركتى نـو و تلاشـى تازه دعوت مى كند كه با شناختـى برتـر و معرفتـى
افزون بـر شناخت شخص حضـرت زهـرا(س),شخصيت آن پاك بانـو در جلـوه هاى خلقت و آفـرينـش, صفات ارجمنـد و شايسته,
ويژگيهاى همسـردارى,دانـش و آگـاهـى, ديـدگـاههاى اخلاقـــــى, دشمـن شناسـى, بينشهاى ارزشمنـد و سـرانجـام مجمـوعه اى
از سخنان آسمانـى آن يگانه عالـم بررسـى شـود و همراه با مطالعه اى از سر تإمل و بصيرت, يكايك صفات و سخنان او در عرصه
زنـدگانـى مـورد استفاده و عمل قـرار گيـرد تـا ((نشان لياقت)) در پيـروى از آن حضرت را نصيب خود سازيم و با هـم سويى در رفتار و
گفتار آن بانو راه پـاكـى, پيـراستگـى و وارستگـى را بپيمـاييم.
ادامه دارد...
پی نوشت ها
7ـ نك: سوره فـرقان, آيات 63 تا ;77 سـوره مـومنـون, آيات 1 تا ;11 سوره بقره, آيات 3 تا 10. 8ـ رك: جـامعه و تـاريخ, استـاد شهيـد آيت الله مطهرى, ص64 و 65 (انتشارات صـدرا); انسان كامل, استاد مطهرى, ص5 و 6 (چاپ جامعه مدرسين). 9ـ سوره آل عمران, آيه 42 و 43. 10ـ سوره تحريم, آيه 11. 11ـ سـوره مسـد, آيـات 1 تـا ;5 سـوره تحـريم, آيه 10. 12ـ سوره احزاب, آيه 21. 13ـ سوره بقره, آيه 143. 14ـ سوره ممتحنه, آيه4. 15ـ وام گرفته از سخنان زريـن حضـرت امام خمينـى در باره فاطمه زهـرا(س); رك: صحيفه نور, ج12, ص72. 16ـ همان, ج6, ص185. 17ـ همان, ج19, ص121 و ج6, ص185. 18ـ ديوان حافظ, غزل 122. 19ـ سوره تحريم, آيه 10. 20ـ همان, آيه ;12 نك: زن در آيينه جلال و جمـال, حضـرت آيت الله جوادى آملى, ص134 تا 137. 21ـ نگـاه كنيـد به صحيفه نـور, ج6, 12 و 19 به مجمـــوعه اى از سخنان والاگـوهـر حضـرت امـام خمينـى در بـاره حضـرت فـاطمه(س).
الیس الله بکاف عبده؟؟ آیا خداوند برای بنده اش کافی نیست؟؟(سوره زمر آیه 36)
از آن هنگام كه پيـروزى انقلاب شكـوهمنـد ايـران و تشكيل حكـومت اسلامـى در ام القراى جهان اسلام, نگاه و تـوجه انبـوه بيشمارى از مـردم دنيا,
بـويژه شيفتگان آمـوزه هاى وحيانـى و رفتار ربـانـى سخنگويان وحى را به سـوى ايران جلب نمود تمامى ملتهاى مستضعف و انسانهاى تحت ستم,
ايـن نظام را الگوى شايسته اى براى سرمشق گيرى در زندگى خـود دانستند. از سوى ديگر بيان و اجراى شيوه معصومان در سراسـر زنـدگـى و عرصه جامعه,
نياز به كارى گستـرده, دقيق و جدى داشت تا از زلال ناب و پاك عصمت, استفاده شـود.(22) و افزون بر جامعيت و كمال در خـور و شايسته, براى امروز
و فرداى جـوامع مختلف قابل بيان و اجرا باشد.
ناگفته نگذريـم كه سخنـان رهبـران فكـرى فـرهنگـى جـامعه و تلاش ارزشمند صاحبان قلـم و اهل تحقيق, آثارى شايسته و چشمگير ارايه داد اما آنچه كه نسل خردورز
و انديشمنـد ما بيشتـر از هميشه به دنبال آن بـوده و هست, گذشتـن از ((بايـدها)) و ((نبايـدها)) و رسيـدن به ((هست ها)) و ((نيست ها)) است.
به ديگر سخـن, پرداختـن به مجموعه رفتار و اعمال معصومان(ع) در متـن جامعه و بـويژه در فضاى خانـواده و درسآمـوزى از شيـوه هاى زندگانى آنان در فراز
و نشيب حـوادث خـواهد بـود تا بديـن سان ره تـوشه اى زنده, پـويا و حـركتآفريـن بـراى تمامـى افـراد و در تمامـى صحنه ها و لحظه ها, ترسيـم شـود و براى
هميشه خـود را با انسانهاى كامل و آموزه هاى جامع روبه رو ديـده, بـدون آشفتگـى خاطـر نسبت به خطا و اشتباه, راهـى روشـن از معرفت, بالندگـى و شكـوفايى برابر
خـود بيابند.
آنچه در ايـن ميان, نگاه به آن ضرورتى بيشتر و تـوجهى فراوان تر در بين شيفتگان, داشت, پرداختـن به زندگانى امير مومنان على(ع) و فاطمه زهـرا(س) است,
زيرا در خانـواده كـوچك ايـن دو, پـدر و مادر و دو فرزند از نشان عصمت برخـوردارند و لحظه لحظه زندگانى آنان لبريز از معرفت درست و شناخت صحيح خـواهد بـود.
از ايـن رو تمامـى مـوحـدان جهان با هر فكر و انديشه اى خـود را نيازمند به چنان آموزه هايى مى دانند تا ((نسخه اى آرامـش بخـش و سعادتآمـوز)) بـراى هميشه ايام
خـود به دست آورد. چنيـن بينـش روشـن نسبت به نياز جامعه و خواست انسانها, انگيزه پژوهش و نگارش ايـن مجموعه را پديد آورد تا دايره المعارفـى زريـن
از سرمايه هاى كيمياگـونه مقابل ديدگان همگان, هميشه گشـوده باشد و زندگـى درسآمـوزان از روزمرگـى نجات يابـد و با فرصتـى انـدك در طـول حيات,
محصـولـى جاودان و پـربـركت فراهم شـود. شايسته است با هـم دورنمايـى از مجمـوعه مباحث را مرور نماييـم و با حضـور در فضاى مطالب,
ضمـن تـوجه به يكايك آمـوزه ها, بـا آمادگـى, تـإمل و بصيـرت بيشتـر بدانها بپردازيم:
1. صفات همسـران در خـانـواده فـاطمه زهـرا و اميـر مـومنان(ع)
خانـواده, جامعه كـوچكـى است كه در آغوش آن انسانهايى به رشد و بلـوغ مـى رسند و پـس از چندى به جامعه بزرگتر يعنـى اجتماع راه مـى يابنـد.
سلامت و سعادت اجتماع بستگـى كامل با نـوع تـربيت در خانواده دارد.
به گـونه اى كه گاه جلـوه تإثير آن با فرا رفتـن از مـرز زمان, نقشـى ژرف داشته, مسير تاريخ بشـريت را دگـرگـون مى كند.(23)
پرداختـن به معيارهاى سعادت بخش, نياز به واقع بينى و درك حقايق وجـودى انسانها و جـامعه دارد تـا به دور از شعارهاى فريبنده و عبارات هيجانآفريـن,
واقعيات زندگـى, آن طـور كه هست مـورد تـوجه, تجزيه و بررسـى قرار گيرد و به دور از احساسات به ارايه راه حلهاى منطقـى و مطابق با فطرت و نهادپاك بشرى پرداخته شود.
در نخستيـن بحث خود به ويژگيهاى فاطمه زهـرا(س) در بـرخـورد با فراز و نشيب حـوادث خانـواده مـى پـردازيـم و با نگاهـى دقيق به ابعاد وجـودى آن حضـرت
نسبت به وظايف وى در بـاره خـود, همسـر, فـرزنـدان و جامعه آگاه مـى شـويـم. در پـرتـو ايـن مباحث, پاسخ پرسشهاى بسيارى كه سالهاى فراوان مـورد تـوجه انبـوه
علاقه مندان بـوده است و از چگونگى حضـور زنان در خانواده به طور مطلق و يا شـركت بانوان در امـور اجتماعى به عنـوان نيمـى از نيـروى فعال جـامعه و
يا ... آگـاه مـى شـويـم و راه درست و مـورد نظر چنيـن اسـوه هـاى آسمـانـى و ارزشمنـد را به دست مـىآوريم.
2. ديـدگاههاى اخلاقـى دخت رسـول الله ,
سخنان پاك بانـوى آفرينـش فاطمه زهـرا(س) در ايـن بخـش, مجمـوعه اى از اخلاق, آداب و سخنان ارزنده اى است كه در لابه لاى حـوادث جامعه,
در اعمال آن حضرت و يا گفتار ايشان وجـود داشته است. نكاتـى كه هـر يك با جامعه عجيـن شده و دانستـن آنها مـوجب نگاهـى نـو به هستـى, شرح صدر
و تحمل مشكلات فراوان و دورى از صفات منفـى و ناشايست خـواهد بـود.(24) بدون شك فراگيرى اين سخنان و به كار بستـن يكايك آموزه ها,
بسان گنجينه اى گـرانقـدر در بحـران زندگـى است كه گاه سخنـى هر چنـد كـوتاه, آدمـى را از سقـوط و هلاكت معنـوى نجات بخشيـده, نشاطـى روح افزا و پرفروغ مىآفريند.
3. حقوق از نگاه فاطمه(س)
ورود در حوزه ديـن و پيوستـن به زمره ديـن باوران ارزش والا به مـوفقيت و شخصيت آدمى مـى بخشد و او را چنان ممتاز مـى سازد كه ارزش دارايـى او, هماننـد
خون وى خـواهد شد; در جامعه جايگاه خاصـى مى يابد و در نـوع برخـوردهاى ديگران اصول و مبانى مشخصى حاكـم مى شود. اما از سوى ديگر مسـووليتهايى
نيز بـر دوش وى قـرار مـى گيرد كه تـوجه بـدانها و تعهد نسبت به آنها, ضرورى اعتقاد به آيين آسمانى خواهد بود. از ايـن رو آگاهى و شناخت حقوق چهره اى شايسته
و حتى بايسته به خـود مى گيرد. آنچه در ايـن زمينه مايه افتخار و ارزشمنـدى شيعيان است و بسيارى از ديگر معتقـدان به اديان الهى از ايـن نعمت محرومند,
استفاده از آموزه هاى دينى از زبان آشنايان با وحى و دانـش آموختگان خداوند است به كسانـى كه شناختـى جامع نسبت به انسان, ارزش برتر او در جهان آفـرينـش و
حقـوق الهى كه بـر او و بـراى او تعريف شــده, دارند.(25) در ايـن بخـش از مباحث بر ساحل سخنان دردانه هستـى, پاره تـن رسول و زهراى بتول مى نشينيـم و
از حقوق شيعيان, قرآن, امام, همسر, زن, مـومـن, مجاهدان, ميهمان و ... آگاه مى شـويـم.
4. صفات آسمانى
((صحيفه صفـات)) حضـرت زهـرا(س), آينه اى است كه در آن شخصيت آن بانو به خـوبى هويدا است.
آنچه در باره صفات حضرت گفتنى است آن است كه حـوادث گوناگون و فراوانى كه در عمر كـوتاه وى رخ داده, زمينه ساز پديدار شدن و شكوفايى ويژگيهاى
نهفته ايشان بـوده است كه افزون بر عصمت, صفاتى در وجود آن حضرت به چشـم مى خورد كه به فصل و زمان خاصى محدود نشده و در جنـس ويژه اى خلاصه نمى شـود.
در خانـواده, بيـن زنان, بـراى مردان و در صحنه هاى سياسـى اجتماعى نقـش كاربردى دارد و درسآموز رابطه انسان با خدا, نشانگر عشق و عاطفه اى فراگير و
بيانگر دانش و بينـش چشمگير و بى نظيرى خـواهد بود. آنان كه انسان را در چارچـوب امـور مادى مى نگرند و يا دستـورات ديـن را سلسله سخنان اخلاقـى براى
آخرت افراد مى دانند و يا آنكه زن را موجودى ناتـوان و عضوى غير مفيد براى اجتماع مى نگرند, با نگاهى به ايـن صفات آسمانى پى به اوج عظمت و قله قداست
بانـويى جـوان مـى برند كه الگـويى كامل و انسانى شايسته براى عبرت پذيرى تمـامـى زنـان و مـردان خـواهـد بود.(26)
5. بينشهاى شيرين
پاره اى از مـوضـوعات و مباحث, نقشى اساسى و سرنوشت ساز در زندگى انسان و بـاورهاى او دارد,
به گـونه اى كه آدمـى را از افـراط و تفـريط در صحنه انجـام وظايف مصـون نگه داشته و راه را بـر هـر بيراهه اى مـى بندد.
برخـى از ايـن مسايل در زمان طرح آنها اتفاق نيفتاده است اما نـوع نگرش و پرداخت به مـوضـوع و نگاه جامع به تمامى ابعاد آن, بيانگر گستره عظمت و بينـش
عرشى آن شخص خـواهد بود.
در ايـن قسمت از نـوشتار با مجمـوعه اى از مباحث مطرح شده تـوسط حضـرت زهـرا ـ سلام الله عليها ـ روبه رو مـى شـويـــم كه ارزشهاى شايسته و بينشهاى بنياديـن
در آن وجـود دارد و گلچينى از آداب, شناختهاى صحيح و عقايد سرنوشت ساز خـواهد بـود. برخى موضوعات در زمان آن بـانـو مصـداق يافته است.
(همـاننـد ارتـداد, ارتجـاع, دوست شناسـى, ارث, اشك و ...) و پاره اى ديگر براى آينده انسانها ترسيـم شده است (همچـون كربلا, حضرت مهدى عليه السلام و ...).(27)
پىنوشتها:
22ـ نك: سخـن حضرت رضا(ع) در باره سخنان اهل بيت, درسآموزى آنان و تإثير هر يك در انسانها. 23ـ رك: براى خـوشبختـى و موفقيت آفريده شـده ايـم, دكتر مـوريل جيمز و دوروتـى جنگـوارد, تـرجمه دكتـر حسـن قـاسم زاده. 24ـ نك: شادمانى دل پيامبر(ص), آيت الله رحمانى همـدانـى, ترجمه دكتـر سيـدحسـن افتخارزاده سبزوارى. 25ـ بـراى مطـالعه گستـرده تـر نگاه كنيـد به رسـاله حقـوق امام سجاد(ع). 26ـ رك: زن در آيينه جلال و جمـال, آيت الله جـوادىآملى. 27ـ نك: نهج الحياه, محمد دشتى.
6. دشمـن شنـاسـى و شيـوه هـاى بـرخـورد حضـرت زهرا(س)
شناخت دشمـن, شيوه شناسى در رويارويى با او و چگـونگى پيروزى بر دسيسه هاى دشمنان, آموزه هايى است كه هر ديـن باور فرهيخته اى بايد بدانها آگاهـى يابد.
ناگفته پيداست كه در مكاتب آسمانـى بـويژه اسلام كه سخـن از جاودانگى و جامعيت دارد و هماره پيروان خود را به انديشمندى, آمادگى و ژرف نگرى نسبت به
معارف ناب الهى همچـون پاسـدارى از ((ولايت)) دعوت مـى كند, دشمنان فراوانـى با جـديت و تلاش صد چنـدان براى حفظ منافع خود و رسيدن به مقاصـد
خـويـش به مبارزه بـرمـى خيزند تا چنين آييـن بالنـده و پـويا را به سلسله دستـوراتـى جامد, ساكت و خامـوش تبـديل كرده و به كنج مساجـد و منازل سوق دهند.
آغاز ايـن راه دشـوار و مقـدس در رويارويـى بـا دشمنان امامت و ولايت از زمان حضرت زهرا(س) بـود و با نگرشى نـو بيـش از ده روش مقابله و برخورد
از دخت رسول خدا(ص) مشاهده مى كنيـم, به گونه اى كه تإثير آن شيـوه ها در دفاع از ارزشهاى مقـدس دينـى, قـرنهاى متمادى استمرار يافته و هر روز
چهره اى برافروخته تر و بالنـده تر به خود گرفته است.
اينك كه جمهورى اسلامـى ايـران به عنـوان ام القـــرى جهان اسلام, پرچمدار حكومت علوى و فاطمى است و تمام انسانها ايـن حكـومت را به عنـوان اسلام
ناب محمـدى و نظام شيعى مـى داننـد, آشنايـى بـا شيـوه هاى رويارويـى با دشمنان مستكبـر و مخالفان حكـومت ولايـى, ضرورتـى است كه
ـ به يارى خـداوند ـ در ايـن فصل بـدان پرداخته خواهد شد.(28)
7. روشنـاى انـديشه در بيـان فلسفه احكام
دير زمانى است كه ((فلسفه احكام و چگـونگـى بيان آن)) از مباحث جنجالى و مورد نقد و تحليل بسيارى دانـشآمـوختگان و انديشمندان بـوده است.
عده اى پرداخت به فلسفه احكام را در تضاد با قداست و ارزشهاى الهى آن دانسته و تعبـد در انجـام احكـام را شـــايسته عبـوديت و اطاعت مى دانند.
اما برخى عمل به دستـورات خداوندى را منوط به فهم فلسفه آن و تسلط بر مفاهيـم نهفته در پاىبندى بدان بيان مى كنند و بـر ايـن باورند آنچه را كه مـى داننـد بـدان
عمل مى كنند و هـر آنچه را كه با آن آشنايـى ندارند رها مـى نماينـد!
ديدگاه سـوم و خردمندانه اى وجـود دارد كه با احترام به دانـش و دانايى نسبت به فلسفه احكام, مرز عبـوديت و تعبد را پاس داشته,
ضمـن بيان اقسـام فلسفه دستـورات خـداونـد, انـدكـى از آنان را نيازمند به زمان و رشد دانـش, يا حضـور برتريـن انديشمند عالـم آفرينـش;
حضرت مهدى عليه السلام و يا آزمـون تعهد و تعبد انسانها به سخنان سعادتآفرين معصومان عليهم السلام معرفى مى كنند. در ايـن فـراز از سيـره,
روشنـاى انـديشه مهتـاب آفـرينـش, حضـرت زهـرا عليهاالسلام را مى نگريم كه دهها قلـم از احكام الهى را با فلسفه احكام آنها تـرسيـم نمـوده تـا شهد
شيـريـن بنـدگـى در كام جان ديـن باوران فزونى و برترى يابد و بصيرت و بينش نسبت به وظايف هر يك از ما نمايان شود.(29)
8. شخصيت شناسى فاطمه(س)
شناخت دنياى اطـراف و شخصيتهاى معاصـر, گذشته و آينـده نشان از حضـور انديشمنـدانه در جامعه است.
ايـن آگاهـى زمينه ساز معرفـى الگـوهاى انسان ساز بـوده و همراه با آن مـوجب بيـدارى افراد در پرهيز از نمونه هاى ناشايست و بيان شخصيت منفى آنان خواهد بـود.
بـدون ترديد هر گاه ايـن شناخت با نور عصمت و روشنايـى معنـويت همراه گردد,
دايره المعارفـى از ارزشها و ضـد ارزشها از زنـدگـى افراد سعادت پيشه و شقاوتمند تدويـن مـى شـود كه راههاى رهايى از زنجير هواها و هـوسها به طـور زنده و با
مصداقهايـى گـويا بيان مـى شـود و از ديگر سـو, رگه هاى انحراف و راههاى هلاكت به خـوبـى تحليل و بررسـى شـده, سـرمشق پاكى و ناپاكـى بـر بلنـداى تاريخ
انسانيت نمايان مـى شـود. در ايـن قسمت از سخنان زهراى مرضيه(س) به شناخت دهها شخصيت از نگاه پربصيرت آن بانـو مـى نشينيـم و از فرازهاى مختلف
سخنان آن حضرت, ره تـوشه هايـى شايسته براى خـود و ديگران برمى گزينيم.(30)
9. آمـوزه هـاى زنـدگـانـى در آخـريـن سخنـان آسمـانى
پيـشآمدهاى دشـوار زندگى همانند آتشى فروزان است كه انسانها را زير و رو كـرده, ماهيت واقعى آنان را آشكار مـى كنـد.
بسيارى در آغاز رشد خويـش, پاىبند اصول و معيارهايى بوده اند اما چندى بعد تمامـى شعارهاى خـود را فـرامـوش كـرده, از روى آز و نياز و يا شهوت و شهرت,
طعم شيريـن لذتهاى زودگذر زنـدگـى را ترجيح داده, ره به بيراهه مى سپردند. به گونه اى كه با همسر خويـش, كه ساليان بسيار شريك مشكلات و همپاى رنجهاى او بـوده,
برخـوردهاى ناشايست داشته, يـا به آرمـانهاى مقـدسـى كه از ديـربـاز بـراى آنـــان فـداكاريها نمـوده, پشت پا زده و با چهره اى دگـرگـون و سيـرتـى واژگـون به حيات خـود
خاتمه مى دهند. بديـن خاطر است كه لحظه هاى آخر زندگى را آينه اى از تمامى سالها و حـوادث عمر دانسته اند كه گاه صعود انسان در آن پديدار مى شـود و
زمانى سقوط آدمى به چشـم مى خورد.
آمـوزه هاى زنـدگـانـى در آخـريـن سخنان آسمانـى حضـرت زهـرا(س) مجمـوعه اى از هفت وصيت گفتـارى و يك وصيت نـوشتـــــارى است كه پايـدارى و شكيبايـى
آن بانـو بـر اصـول و ارزشهاى والا در آنها مشاهده مى شـود. در ايـن سخنان به خـوبى وفادارى, عشق و عاطفه و ادب نسبت به همسر, فرزندان و انسانهاى شايسته
و گرانقـدر تجلـى مى كند, و نسبت به اخلاص و دلدادگـى به آمـوزه هاى قرآنى و نبـوى, درسهاى ارزشمندى بيان مى شود. از سوى ديگر, نوع برخـورد آن حضرت
با دشمنـان مستكبـر و غاصبـان ستمگـر نشـان از روح پـرحمـاسه و بـرخـوردهاى هـدفمنـد دارد تا ميـدان مبارزه بـا شيطان صفتـان و متكبـران هميشه باز باشـد و ستمـديـدگان,
پرخروش و تـوانا عليه خـودكـامگـان به پـا خيزنـد و فـريـاد بـرآورند.(31)
10. سيناى صلابت با خطبه اى خدايى
تاكنون بخشهاى مختلفى از سيره و سخـن زهراى مرضيه(س) را از نظر گذرانديـم و با آمـوزه هايـى كه در آينده بدان پرداخته مـى شـود,
آشنا شديم. اينك دورنماى فصلى از زندگانى آن بانـو را مى نگريـم كه داراى ويژگـى خاصـى است. به گـونه اى كه در كمتـر سخنان و يا رفتار آن
حضرت ايـن خصوصيت مشاهده مى شـود و آن جامعيت چشمگير و همه سويه است.
پيشتـر, اشـاره اى به پـاره اى شبهات و ابهامهاى مختلف از ســـوى افراد و افراط و تفريطهايى كه در ايـن باره وجود دارد, نموديم.
در ايـن بخـش, فضايى از معارف ناب گشوده مـى شـود كه در آن پاسخ بسيارى از پرسشها بيان مى گردد. از چگـونگـى حضـور زنان در متـن جامعه تا ارزشهاى
والايـى كه از طـوباى بركات يك بانـوى متعهد و ديـن باور, ريزش مى كند; از نكات تربيتـى روانى تا تـوحيدى كلامى; از تشـريح فلسفه نبـوت تا ارزش ولايت و امامت;
و از مبـاحث فقهى حقوقى تا فرازهايى از نكته هاى حكومتى اجتماعى و سرانجام گشـودن معارفـى از قـرآن با بيان هـوشمنـدانه و عالمانه نسبت به حقايق الهى,
همه و همه در ايـن خطبه روشنى افروز به چشـم مى خـورد.(32)
هاى زندگانى حضرت زهرا(س)در باره رابطه حسنه همسران 
