خداي متعال نعمتهاي فراواني در اختيار بشر قرار داده كه اگر انسان بخواهد آنها را بشمارد در اين زمان و مكان محدود دنيا ممكن نيست قرآن نيز ميفرمايد:
اگر بخواهيد نعمتهاي خدا را شمارش كنيد توان نداريد[1] انسان غرق در نعمتهاي الهي است بگونهاي كه برايش يك حالت طبيعي و معمولي پيدا شده و از سپاسگزاري
نعمتهاي الهي فراموش نموده است و بلكه گاهي از مواقع آن نعم را در مسير معاصي و گناهان بكار ميبرد و گمان ميكند كه دربرابر آن نعمتها مسئوليتي ندارد در صورتي
كه خداي متعال فرمود: در برابر قدرت بينائي، شنوائي و دركتان پرسش خواهيد شد.[2]
از سوي ديگر فكر ميكند نعمتها براي او پيوسته و هميشه خواهد بود در صورتي كه خدا فرمود: اگر سپاسگزاري نعمتها را نمائيد آنها را برايتان محفوظ ميداريم و
افزايش ميدهيم اگر ناسپاسي كنيد و در راه غيرالهي بكار ببريد از آنها محرومتان ميداريم.[3]
و نيز در دنيا و آخرت به مشكلات دچارتان ميكنيم.
حال آنها كه در برابر نعم الهي سپاسگزار نيستند بلكه آنها را در مسير گناه و معصيت بكار ميبرند حتماً دچار ناراحتيهائي در دنيا و آخرت ميگرداند.
يكي از راههاي تداوم نعمتها و افزايش آنها سپاسگزاري از خداي متعال است و از آن مهمتر بهرهگيري از آن نعم در راه اطاعت دستورات الهي و نيز استفاده نكردن در مسير
معصيت و گناه است، اين خود بهترين راه براي افزايش و بقاء نعم الهي است.
برخي از نعمتهاي الهي باواسطه به ما بهره ميدهند مانند: زمين، خورشيد، سيارات، اقيانوسها، حيوانات، پرندگان و گياهان و...
برخي نعمتها بدون واسطه ما را بهره ميدهند مانند: چشم و گوش و دست و زبان و عقل و دستگاه گوارش و...
هركدام از اين دادههاي الهي از اهميّت خاصي برخوردارند كه جاي سخن در اين مختصر نيست. كارآئي چشم
فقط در اين بخش به مناسبت موضوع كتاب راجع به ثمرات و آثار چشم اندكي توضيح ميدهيم:
يكي از مهمترين كانالهاي درك معلومات و تجربيات است.
يكي از پركارترين و فعالترين عضو بدن انسان است.
بسياري از داشتهاي علمي از طريق چشم بدست آمده است.
عضوي است كه منتقل كنند بيشترين لذتهاي گوناگون است.
همين چشم است كه رنگها را به شما تفهيم ميكند و مناظر زيبا را به ذهن منتقل ميكند تا از آنها بهره ببريد.
-------------------------------------------------------------------------------- [1] . كليات سعدي، ص 122، قسمت مواعظ.
اين چشم يك دستگاه ظريف و دقيق و مجهزي است كه انواع و اقسام عكسهاي رنگي، سفيد و سياه، از دور و نزديك، يك بعدي، چند بعدي را ميگيرد
كه اگر دقت كنيد در هنگام نگاه كردن حتي كمترين تفاوتها را در ذهن شما ترسيم ميكند و در مواقع لزوم دقيقاً شما را نسبت به منظره زمان گذشته
آگاه ميكند و حتي ميتوانيد از آن منظره گذشتههاي دور در حال حاضر نيز لذّت ببريد، متأثر و ناراحت شويد و...
براي اين چشم خداي متعال زمينههاي گوناگون را قرار داده تا بشر بتواند از آن بهرهبري كند، براي دنيا و آخرت خود زاد و توشه شايسته تأمين كند
نه اينكه كولهباري از گناه را براي خود تأمين نمايد، كارهايي كه چشم ميتواند انجام دهد فراوان است.
چشم در دو راه
1. مطالعه كتب علمي كه به انسان آگاهي و بالندگي ميدهد.
2. نگرش به پديدههاي هستي كه زمينهساز سعادت و خوشبختي ميگردد.
3. خواندن قرآن و دعا كه موجب تقرب به خدا ميگردد.
4. خدمت به خلق خدا.
5. نگرش به عالم ملكوت و نيز عالم برزخ دنيوي و...
6. آموزشهاي علمي و كسب موقعيّت اجتماعي و الهي.
7. نگاه كردن به پدر و مادر، معلّم و عالم و... كه خود داراي ثواب فراوان است.
8. نگاه عبرتانگيز به افراد شكست خورده و ضربه ديده و...
يكي از كارهايي كه از چشم برميآيد نگاه به مناظر حرام و چشمچراني است كه بدبختي مادي و معنوي خود را در دنيا و آخرت تأمين خواهد كرد.
چشم در دادگاه الهي
لذا خداي متعال در موارد گونهگون فرموده كه چشم شما مورد توجه خاص ما و مأموران ما قرار دارد.
و نيز در كلام معصومين ـ عليهم السلام ـ آمده است كه مؤمنين بايد خيلي مراقب چشمهاي خود باشند:
از اعمال چشم و... پرسيده خواهيد شد.[4]
وظيفه انسان در برابر چشم اين است كه او را به مناظر حرام آلوده نكنيد.[5]
بسياري از نگاهها پشيماني ببار ميآورد.[6]
اگر مراقبت از چشم شود (در رابطه با نگاهها) برتريهاي انسان افزوني پيدا ميكند.[7]
اگر از ديدگان مواظبت نكني روز قيامت گريان خواهي بود.[8]
اگر انسان چشمش را از نامحرم حفظ كند پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ براي او ضمانت بهشت را فرموده است.[9]
چشمچراني تيري است زهرآلود از ناحيه شيطان ايمان هدف قرار ميگيرد.[10]
كسي كه از نگاههاي بيمورد به مناظر حرام خودداري كند توفيق ديدار عظمت و جلالت الهي را در عالم ملكوت مييابد.[11]
اگر نگاهتان را كنترل كنيد زمينهساز ديدن عجائبي (از جهان ملكوت و ملك) ميشود.[12]
جلوگيري از نگاههاي شيطاني (نگاه به مناظر حرام) موجب ميشود خداي متعال طعم ايمان را در دل انسان جلوه دهد.[13]
نگاههاي پيدرپي موجب ميشود كه شهوت تحريك گردد و خود اين زمينهساز فتنه و انحراف است.[14]
اگر نگاه انسان موجب تحريك شهوت گردد قلب و فكر انسان از تصور و تفكر در عاقبت كارها ناتوان ميگردد.[15]
-------------------------------------------------------------------------------- [4] . «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ...» (سوره اسراء، 36). [5] . قال السجاد ـ عليه السلام ـ ... و حق البصران تغمضه عما لايحل لك... (المحجه، ج 3، ص 449). [6] . عن الصادق ـ عليه السلام ـ : كم نظره او رثت حسره طويلا (سفينه، ج 2، ص 596 و كشف الغمه، ج 2، ص 243). [7] . عن علي ـ عليه السلام ـ : من غضت اطرافه حسنت اوصافه (ميزان الحكمه، ج 10، ص 73 و بحار الانوار، جلد 50، ص 234). [8] . عن الرسول ـ صلي الله عليه و آله ـ : كل عين باكيه يوم القيامه... عين غضت عن محارم الله (روضة الواعظين، ص 450). [9] . عن الرسول ـ صلي الله عليه و آله ـ : اضمنوا لكم الجنه:... و غضوا ابصاركم (نهج الفصاحه، ص 63). [10] . قال الرسول ـ صلي الله عليه و آله ـ : النظره سهم مسموم من سهام ابليس فانه سهمه هذا... (اسرار الصلاه، ص 145). [11] . قال الصادق ـ عليه السلام ـ :... لان البصر لايغض عن محارم الله تعالي الا وقد سبق الي قلبه مشاهده العظمه و الجلال (مصباح الشريعه، ص 9). [12] . قال النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ : غضوا ابصاركم ترون العجائب (مصباح الشريعه، ص 9). [13] . قال الرسول ـ صلي الله عليه و آله ـ :... فمن ترك خوفا من الله اعطاه الله ايمانا يجد حلاوه في قلبه (المحجه، ج 5، ص 180 و اخلاق شبر، ص 76). [14] . قال الصادق ـ عليه السلام ـ : اياكم و النظر فانها تزرع في القلب الشهوه و كفي بها لصاحبه فتنه... (تحف العقول، ص 225). [15] . قال علي ـ عليه السلام ـ : اذا ابصر العين الشهوه عمي القلب عن العاقبه (غرر).
انسان وقتي نگاهش به سيماي زن يا مردي ميافتد چشمش را ببندد و يا به آسمان متوجه گردد (از ترس قرار گرفتن در گناه)
خداي متعال بلافاصله يكي از حوريههاي بهشتي را به عقد او درميآورد.[16]
كساني را كه از نگاه به نامحرمان خود را حفظ ميكنند روز قيامت همه مردم در حال ارزيابي اعمال خود ميباشند
و حال آنكه اين افراد در ساية عرش الهي در امنيت بسر ميبرند.[17]
خداي متعال خشم و غضب ميكند به زني كه شوهر داشته باشد (يا مردي كه زن داشته باشد) و به مردان غير نگاه خاص داشته باشد،
اگر كسي چنين كند خداي متعال اعمال نيكش را پاك ميكند... اگر ادامه داشته باشد بر خداست كه او را به آتش عذابش بسوزاند بعد از آنكه در قبر او را عذاب كرد.[18]
نگاه به مناظري كه نهي شده موجب تحريك شهوت و رشد مفاسد ميگردد.[19]
نگاه به مناظر حرام موجب ميگردد در قيامت ديدگان انسان پر از آتش گردد مگر اينكه توبه كند.[20]
ديدگان و نگاهها كمينگاه شيطان است.[21]
از نگاههاي اضافي پرهيز كنيد زيرا شما را به بيهودهگرائي ميكشاند و به غفلت (از خدا، قيامت، آينده، وظيفه) دچار ميگرداند.[22]
[16] . قال الصادق ـ عليه السلام ـ : من نظر الي امراه فرفع بصره السماء او اغمض بصره لم يرتد اليه بصره حتي يزوجه الله عزوجل من الحور العين (سفينه البحار، ج 2، ص 595). [17] . قال النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ : ثلاثه يتدثون في ظل العرش آمنين و الناس في الحساب... و رجل لم ينظر الي ما حرم الله عليه (نهج الفصاحه، ص 257). [18] . قال النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ : اشتد غضب الله علي امرأة ذات بعل ملات عينها من غير زوجها او غير ذي محرم منها فانها ان فعلت ذلك احبط الله عزوجل كل عمل عملته فان اوطت فراشه غيره كان حقا علي الله ان يحرقها بالنار بعد ان يعذبها في قبر (وسائل، ج 14، ص 172). [19] . قال النبي ـ صلي الله عليه و آله ـ : اياكم و النظر الي المحذورات فانها بذر الشهوات و بنات الفسق (بحار الانوار، ج 104، ص 42). [20] . قال الباقر ـ عليه السلام ـ : من ملاعينه من حرام الله ملا الله عينه يوم القيامه من النار الا ان يتوب و يرجع (بحار الانوار، ج 72، ص 334). [21] . قال علي ـ عليه السلام ـ : العيون مصائف الشيطان (غرر). [22] . قال الرضا ـ عليه السلام ـ : اياكم و فضول النظر فانه يبذر الهوي و يولد الغفله (بحار الانوار، ج 72، ص 199).
