شهوت پرستى در روايات اسلامى [1]
اين مساله در منابع روايى اسلام،مورد توجه فراوان قرار گرفته است كه بيشتر آنهابيانگر هشدار،درباره پيامدهاى خطرناك آن است.
اين احاديث تكان دهنده،هرخوانندهاى را تحت تاثير عميق قرار داده و روشن مىسازد كه آلودگى به «شهوت» ـ خواهبه مفهوم عام و خواه به مفهوم خاص آن ـ
از موانع اصلى سعادت و كمال انسانها و از اسباب مهم گسترش گناه و جنايت در جامعه بشرى است كه در ذيل، به بعضى از آناحاديث اشاره مىشود:
1- پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مىفرمايند:
«ما تحت ظل السماء من اله يعيد من دون الله اعظمعند الله من هوى متبع، در زير آسمان معبودى جز خدا پرستيده نشده است كه در پيشگاهخدا،بدتر از هوا و هوسى باشد كه انسان را به دنبال خود مىكشاند». [2]
به اين ترتيب،روشن مىشود كه«شهوت»و هواى نفس از خطرناكترين عواملانحراف انسان به سوى زشتىهاست.
2- امام امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام مىفرمايند:
«الشهوات سموم قاتلات، شهوتها، زهرهاى كشنده است» [3]
3- در حديث ديگرى از همان امام بزرگوار عليه السلام آمده است:
«الشهوات مصائدالشيطان، شهوات دامهاى شيطان است». [4]
(كه انسانها را به وسيله آن در هر سن و سالو در هر زمان و مكان صيد مىكند).
4- همان حضرت عليه السلام در جاى ديگر مىفرمايند:
«امنع نفسك من الشهوات تسلممن الآفات، اگر مىخواهيد از آفات در امان باشيد، خويشتن را از تسليم شدن در برابر شهوات بازداريد». [5]
5- در حديث ديگرى نيز از همان پيشواى پرهيزكاران جهان آمده است:
«تركالشهوات افضل عباده و اجمل عاده ،ترك شهوتها، برترين عبادت و زيباترين عادتاست». [6]
6- امام صادق عليه السلام مىفرمايد:
«من ملك نفسه اذا غضب و اذا رغب و اذا رهب و اذااشتهى،حرم الله جسده على النار، كسى كه به هنگام غضب و تمايل و ترس و شهوت، ملك نفس خويش باشد،خداوند جسد او را بر آتش دوزخ حرام مىكند». [7]
7- امير مؤمنان على عليه السلام در حديث ديگرى مىفرمايند:
«ضادوا الشهوه مضاده الضد ضده و حاربوها محاربه العدو العدو، با خواهشهاى نفسانى در تضاد باشيد، همچون تضاد دو ضد با يكديگر و با آن به پيكار برخيزيد (مانند) پيكار دشمن با دشمن». [8]
اين سخن با صراحت، اين حقيقت را بازگو مىكند كه «شهوت پرستى» درست مقابل «سعادت» و خوشبختى انسان قرار گرفته است.
پيامدهاى شهوتپرستى در كلام امير مؤمنان على عليه السلام درباره پيامدهاى شهوت پرستى و پيروى از هواى نفس، تعبيرات دقيق،
حساب شده و تكان دهندهاى در احاديث اسلامى ديده مىشود كه در اين بحث تنها به كلام پيشواى متقيان حضرت على عليه السلام اشاره مىشود:
1- امير مؤمنان على عليه السلام مىفرمايند:
«اهجروا الشهوات فانها تقودكم الى ركوبالذنوب و التهجم على السيئات، از شهوات سركش بپرهيزيد كه شما را به ارتكاب انواعگناهان و هجوم بر معاصى مىكشاند». [9]
2- اين مساله گاهى به قدرى شديد مىشود كه به كلى دين انسان را بر باد مىدهد، چنان كه در حديث ديگرى مىفرمايند:
«طاعه الشهوه تفسد الدين، فرمانبردارى ازشهوات نفسانى، دين انسان را فاسد مىكند». [10]
3- آن حضرت در تعبير ديگرى مىفرمايند:
«طاعه الهوى تفسد العقل، هوا پرستى عقل انسان را فاسد مىكند». [11]
4- در جاى ديگر مىفرمايند:
«الجاهل عبد شهوته، انسان نادان بنده شهوت خويشاست». [12]
يعنى،انسان جاهل مثل برده خوار و ذليلى است كه در برابر شهوت خويش، هيچ اختيارى از خود ندارد.
5- در تعبير ديگر مىفرمايند:«عبد الشهوه اسير لا ينفك اسره،برده شهوت چنان اسير است كه هرگز روى آزادى را نخواهد ديد». [13]
6- آن حضرت عليه السلام در اين كه سرانجام «شهوت پرستى»، رسوايى است، مىفرمايند:
«حلاوه الشهوه ينغصها عار الفضيحه، شيرينى شهوت را ننگ رسوايى از ميان مىبرد». [14]
7-در تعبير ديگرى،شهوت پرستى را كليد انواع شرها مىدانند:
«سبب الشر غلبه الشهوه [15] سبب شر، غلبه شهوت است».
با توجه به اين كه «الشر» با الف و لام جنس و به صورت مطلق ذكر شده است، معناى عموم را مىرساند كه اين امر بيانگر آن است كه
«شهوت پرستى»، سرچشمه تمام شرها و بدبختىهاست.
8- در جاى ديگر ضمن اشاره به اين نكته كه غلبه هوا و هوس، سبب بسته شدن راههاى سعادت بشرى شده و او را در گمراهى نگاه مىدارد، مىفرمايند:
«كيف يستطيعالهدى من يغلبها الهوى، چگونه مىتواند انسان به هدايت برسد، در حالى كه هواى نفس براو غالب گرديده است». [16]
9- آن حضرت در سخن ديگرى، غلبه شهوات را باعث تضعيف شخصيت انسان مىدانند:
«من زادت شهوته قلت مروته، كسى كه شهوات او فزونى يابد، شخصيت انسانى او كم مىشود». [17]
10- در بيان ديگرى به اين حقيقت اشاره مىكند كه راه بهشت، راه «شهوت پرستان» نيست:
«من اشتاق الى الجنه سلا عن الشهوات، كسى كه مشتاق بهشتباشد بايدشهوت پرستى را فراموش كند» [18]
11- در جاى ديگر اين نكته را گوشزد مىكند كه حكمت و آگاهى با شهوت پرستىسازگار نيست:
«لا تسكن الحكمه قلبا مع شهوه، حكمت و دانش در قلبى كه جاى شهوت پرستى است،ساكن نمىشود». [19]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . اخلاق در قرآن جلد دوم صفحه 249.
[2] . الدر المنثور، ج 6، ص 261 به نقل از ميزان الحكمه ، ج 4، ص 3478، شماره 21400.
[3] . غرر الحكم، حديث 876.
[4] . غرر الحكم، حديث 2121.
[5] . غرر الحكم، حديث 2440.
[6] . همان، حديث 4527.
[7] . بحار الانوار،ج 75، ص 243.
[8] . شرح غرر الحكم، حديث 5934.
[9] . غرر الحكم،حديث 2505.
[10] . شرح غرر الحكم،حديث 5985.
[11] . همان، حديث 5983.
[12] . غرر الحكم، حديث 449.
[13] . غرر الحكم، حديث 6300.
[14] . غرر الحكم، حديث 4885.
[15] . شرح غرر الحكم، حديث 5533.
[16] . همان،حديث 7001، ص 566 غررالحكم.
[17] . همان، حديث 8022.
[18] . همان، حديث 8591.
[19] . همان، حديث 10915.