18 آذر روز عرفه را دریاب..................

[پرستوی-مهاجر]

عرفات، نام منطقه وسیعى است ‏با مساحت‏ حدود 18 كیلومتر مربع در شرق مكه معظمه، اندكى متمایل به جنوب كه در میان راه

طائف و مكه قرار گرفته است. زائران بیت‏الله الحرام در روز عرفه (نهم ذى حجه) از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند.

در نقلى آمده است كه آدم و حوا (ع) پس از هبوط از بهشت و آمدن به كره خاكى، در این سرزمین

همدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات‏» و این روز «عرفه‏» نام گرفته است. (1)

عرفه، از عیدهاى بزرگ است؛ هر چند عید نامیده نشده است و روزى است كه حق تعالى بندگان خویش را به عبادت و طاعت ‏خود دعوت كرده، سفره جود و احسان خود را براى آنها

گسترده است . شیطان در این روز، از همه اوقات خوارتر و حقیرتر و خشمناك‏تر است .

روایت ‏شده كه حضرت زین‏العابدین علیه السلام در روز عرفه صداى فقیرى را شنید كه از مردم كمك مى‏خواست. حضرت فرمود: واى بر تو! آیا دست نیاز به سوى غیر خدا دراز

مى‏كنى؛ در حالى كه امید مى‏رود در این روز بچه‏هایى كه در شكم مادر هستند، مورد فضل و لطف الهى قرار گیرند و سعادت‏مند گردند؟ (2)

در روایتى از حضرت صادق علیه السلام آمده است: «كسى كه در ماه رمضان آمرزیده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمى‏گردد؛ مگر این كه روز عرفه را درك كند.» (3)

بهترین عمل در روز عرفه دعا است و در میان روزهاى سال، این روز براى دعا امتیاز ویژه‏اى دارد .

روز عرفه داراى دعاهاى فراوانى است؛ ولى در این میان، دعاى عرفه امام حسین علیه السلام داراى جایگاه ممتاز و ویژه است و در واقع، ناب‏ترین و عمیق‏ترین معارف الهى و توحیدى در این دعا، بر زبان سالار شهیدان جارى گشته است .

عصر روز عرفه امام حسین علیه السلام با گروهى از خاندان و فرزندان و شیعیان، با نهایت ‏خاكسارى و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ كوه ایستادند . امام چهره مبارك خود را به سوى كعبه گردانید مانند مسكین نیازمندى كه غذا مى‏طلبد، دست‏ها را برابر صورت خود گرفت و دعایش را چنین آغاز كرد:

«الحمدلله الذى لیس لقضائه دافع ولا لعطائه مانع و لا كصنعه صانع و هو الجواد الواسع؛ سپاس خداوندى را سزاست كه چیزى قضایش را دور نمى‏سازد و از عطا و بخشش او جلوگیرى نمى‏كند و هیچ آفریننده‏اى آفرینش او را ندارد و او سخاوت‏مندى بى‏انتهاست.»

حضرت سپس به بیان گوشه‏اى از نعمت‏هاى بى‎پایان خداوند كه انسان را در تمام مراحل رشد و تكامل در برگرفته، مى‏پردازد و مهربانى مادران و دایه‏ها و مواظبت و پرستارى و

دل‏سوزى آنان را از الطاف و عنایت‏هاى خداوند مى‏شمرد؛ سپس به لزوم شكر نعمت‏هاى الهى اشاره مى‏كند و خود را از اداى یك شكر نیز عاجز و ناتوان مى‏بیند. هر فرازى از این

دعا، دریچه‏اى از نور و توحید و عشق و محبت‏ به خداوند را به سوى دل انسان مى‏گشاید و عبارات دعا و محتواى آن، نشان مى‏دهد كه امام حسین علیه السلام در حال این دعا یك سره

از خود و عالم غافل گشته، تمام جهان را به یك سو نهاده، با همه وجود حضور خداوند و احاطه و اشراف او به همه ذرات هستى و نفوذ علم و قدرت و حیات او را بر تك تك ذرات و

موجودات عالم مشاهده مى‏نماید و آن چه را كه دیده، بر زبان آورده است. امام حسین علیه السلام مى‏خواهد با این نیایش، انسان و خدا را بشناساند و نزدیكى آن را به هم بنماید . او با این

نیایش، منطقى‏ترین و واقعى‏ترین رابطه انسان با خداوند بى چون را توضیح مى‏دهد .

دعاى عرفه سیدالشهداء علیه السلام سراسر نور و عرفان پروردگار است و آمیزه‏اى از شور و عشق و محبت و معرفت ‏به ذات پاك خداوند است. در فرازهاى این دعا، امام حسین علیه

السلام با خداوند چنین عاشقانه زمزمه مى‏كند:

خداوندا! اجازه فرما تا دمى چند در برابرت به زانو در افتم و قطراتى از اقیانوس جان، نثار بارگاهت نمایم. خیال دورى راه تا درگاه جمالت ‏خسته و فرسوده‏ام كرده است:

از گل آدم شنیدم بوى تو راه‏ها پیموده‏ام تا كوى تو

خدایا! موجوداتى كه در هستى خود نیازمند تو هستند، چگونه مى‏توانند راهنماى من به سوى تو باشند؟

پروردگارا! آیا حقیقتى غیر از تو آن روشنایى را دارد كه بتواند تو را بر من آشكار سازد؟ كى از نظر غایب و پنهان بوده‏اى كه نیازمند راهنمایى به سوى خود باشى و چه وقت از من دور بوده‏اى تا نمودهاى جهان مرا به تو برساند؟

همه عالم به نور توست پیدا كجا گردى تو از عالم هویدا؟

خدایا! روشنایى جمال و جلالت در جهان هستى آشكارتر از هر چیز است و وجود تو خفا و پوشیدگى ندارد تا چراغى سر راه بگیرم و بارگاه ربوبى تو را جست و جو نمایم و یا دلیلى را راهنماى خود به سوى تو قرار دهم؛ چون فروزنده چراغ تو و سازنده دلیل و راهنما، تویى .

خداى من! چشمى كه تو را بر خود نگهبان و مراقب نبیند، كور و فرو بسته باد و بنده‏اى كه از متاع محبت تو بى‎بهره باشد، سرمایه باخته و ورشكسته باد .

دیده‏اى كان چهره روشن نبیند كور باد خاطرى كز توست ‏خالى، تیره و بى نور باد

امام حسین علیه السلام با این دعا روحى تازه به كالبد عرفات دمید و این نغمه خوش آسمانى و آواى دل‏انگیز ملكوتى را تا ابد در سینه سیناى عرفات به یادگار گذاشت .

از صداى سخن عشق ندیدم خوش‏تر یادگارى كه در این گنبد دوار بماند

صحراى عرفات كالبد و جسم امام حسین علیه السلام روح آن است و به همین دلیل حق تعالى، در روز عرفه پیش از آن كه به اهل موقف عرفات نظر لطف كند، به زائران قبر پاك حسین علیه السلام (4) نظر رحمت مى‏افكند. (5)



پى‎نوشت‎ها:

1- رسول جعفریان، آثار اسلامى مكه و مدینه، نشر مشعر .

2- مفاتیح الجنان، اعمال روز عرفه .

3- همان، فضیلت ماه مبارك رمضان .

4- مفاتیح الجنان، زیارت امام حسین علیه السلام در روز عرفه .

5- در این مقاله از كتاب نیایش حسین علیه السلام تالیف علامه فقید محمدتقى جعفرى، استفاده فراوان شده است .



منبع:

مجله پرسمان، ش 17 ، كاظم مصطفایى .