ادیان ملل جهان

[paria]

برای بررسی ادیان ملل می توان آنها را به دو گروه تقسیم نمود:

ادیان گذشته و قدیمی شامل:

• دین در کشور مصر
• دین در بابل
• دین در یونان
• دین در روم باستان
• ادیان ایران باستان

ادیان زنده جهان شامل:

• دین زرتشتی

• ادیان هندوستان ،شامل:

• • دین هندویی
  • دین جاینی
  • دین سیک
  • دین بودائی

• ادیان کشور چین ،شامل:

• • دین کنفوسیوس
  • دین تائوئی

• دین در ژاپن یعنی:

• • دین شینتوئی

• دین در مغولستان و تبت

• سه دین بزرگ و آسمانی

• دین یهود
  
• دین مسیحیت
• دین اسلام

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

دین در کشور مصر
مصر یکی از کشورهای بسیار معروف جهان باستان بود. این کشور نزد عبرانیان به مصرائیم و نزد عربها به مصر موسوم است ، در قدیم نزد مردم باستانی آن کشور کمیت نام داشته یعنی زمین سیاه به خاطر رسوب سیاه رنگ رود نیل . یونانیان هم از عهد هومر آن سرزمین را اجیپ توس می نامیده اند.مردم قدیم آن دیار به موجب کتاب عهد عتیق از اولاد مصرایم بن حام بن نوح می باشند. نژاد مصریان قبطی بود و واژه EGYPT که در زبانهای اروپایی برای مصر به کار می رود ، با کلمه قبطی در ارتباط است.
پیدایش و تطور دین در مصر قدیم


بذر اعتقاد به مبادی غیبی و روحی و ایمان به آلهه عدیده که در دائره اجتماعیات کوچکتر کاشته شده در ابتدا جرثومه ای ضعیف بوده و روز افزون رو به ارتقاء و نشو و نما نهاده تا آنکه به صورت خدایان بزرگ و عظیمی که در رأس دیگر آلهه قرار داشته اند در آمده و خدای کل آن قوم و رب الارباب آن ملت به شمار رفته است. مانندآمون رع و اوزیریس نزد مصریان و مارادوخ نزد بابلی ها و زئوس نزد یونانیان و ژوپیتر نزد رومیان و اهورامزدا نزد ایرانیان.هر یک از آن ملل برای آلهه خود و روابط آنها با خدای کل و رب الارباب افسانه ها و اساطیر بسیار خلق و اختراع کرده اند.

• مذهب مصریان قدیم نیز از این قانون تکامل مستثنی نبوده است. در آنجا همچنان مبادی ساده بدوی یعنی پرستش ارواح و ایمان به روانهای مجرد غیبی مبداء ظهور و پیدایش آلهه به عنوان شیء مقدس یا تابو یا جانور و گیاه که توتم آن ملت بوده اند به صورت بسیار بدوی و ساده نشأت گرفته تا به تدریج منجر به عبادت خدایان متعدد گردیده است.اوضاع جغرافیایی و حوادث تاریخی و کیفیت تکوین و ایجاد بلاد و مدن مصری در پیدایش و ظهور آلهه متعدد و در سبک پرستش آنها تأثیری به سزا داشته است . پس از آنکه دیانت ایشان از مبدأ اعتقادات بدوی شروع گردید و پس از طی تکامل هر شهری خدائی خاص خود به وجود آورد و عاقبت تمام آن مردمی که در سه هزار سال قبل از میلاد در کنار نیل به صورت یک ملت واحد در آمدند و همه در حاشیه آن شط بزرگ زندگی می کردند پس از طی ادواری دراز در تنازع مستمر و به حکم فوز افضل و غلبه اقوی به تدریج به یک مجموعه آلهه معتقد شدند که هر یک از آنها به نوبت خود و در ناحیه خاصی تاریخها و اساطیر جداگانه دارد.

• ضمنا معتقدات و آلهه ممالک مجاوره مانند مردم شام « فیقی ها و کنعانی ها» و نیز مردم شمال افریقا « لیبی ها» در مجموعه خدایان ایشان نیز تأثیر کرده است. بعد از آنکه زمانی دراز تعد آلهه افزون از شمار موجب سرگشتگی و زحمت شد، تدریجا آنها را به ترکیبات سه گانه و نه گانه تلخیص و به خدایان کمتر معتقد شدند ، یعنی در بعضی شهرها به سه خدا و در بعضی دیگر به نه خدا اکتفا جستند. به مناسبت وحدت ---------- وحدت دینی کم کم منجر به آن شد که اصل ایمان به یک خدای بزرگ و نیرومند به میان آید، بالاخره در همان وقت که فرعون واحدی بر تخت سلطنت نشست او را پسر خدائی که بر آسمانها حکومت می کرد و موسوم به عامون رع بود ، دانستند.

• بنابراین مصریان قدیم به موجودات غیبی بسیاری معتقد بودند و خدایانی با اسما و صفات مختلف داشتند. هنگامی که فراوانی خدایان موجب زحمت شد ، از شمار آنها کاستند و حتی در دوره کوتاهی تنها به خدای آفتاب معتقد شدند. در آن دورانها اعتقاد به الوهیت حیواناتی مانند شیر ، تمساح و برخی پرندگان و جوندگان و برخی حیوانات اهلی مانند قوچ رواج یافت .پرستش گربه نیز نزد آنان بسیار اهمیت داشت. سپس موجوداتی خیالی با سر حیوان و تن انسان ، در اعتقادات ایشان وارد شد و بتهایی به این شکل ساختند و پرستیدند. هنگام مسافرت در رود نیل ، برای مصونیت از خطر تمساحهای آدمخوار ، نخست بهمعبد بسیار شکوهمند تمساح می رفتند و با پرداخت صدقه و نذری ، به خیال خود تأمین جانی می گرفتند. لذا مصریان از مراحل مختلف ادیان ابتدایی گذر کردند و به خدایان محلی که معمولا به شکل حیوانات اهلی و وحشی بود روی آوردند. پرستش فرعونها و خدایان اساطیری نیز معمول بود.

اگر بخواهیم سیر تطور تکامل دین را در مصر قدیم تبیین کنیم باید مراحل زیر را نام ببریم:

اسطوره خدایان سه گانه اوزیریس، ایزیس و هوروس
پرستش آفتاب
پرستش فرعون و فراعنه
پیدایش برق توحید
منابع

جان بی ناس ، تاریخ جامع ادیان ، ترجمه علی اصغر حکمت
حسین توفیقی ، آشنایی با ادیان بزرگ
علی اصغر حکمت ، تاریخ ادیان

[paria]

دین در بابل
بابل برای سالیان درازی مرکز تمدن و علم و فرهنگ بود و نام آن در کتاب مقدس یهودیان و مسیحیان بسیار آمده و قرآن مجید در سوره بقره آیه 102 از آن یاد کرده است. به بابل بین النهرین نیز گفته می شود که اکنون شامل کشور عراق کنونی می شود. اقوام سومر ، کلده ، اکد، آشور وفنیقی ها و عیلامی ها و عاموری ها در این سرزمین زندگی می کرده اند و پادشاهان معروفی همچون حمورابی و بخت النصر و آشور بانیپال در این سرزمین پادشاهی می کرده اند. اور مولد حضرت ابراهیم نیز در این سرزمین واقع می باشد ، و این سرزمین جایگاه اکثر پیامبران الهی می باشد.جبر و مثلثات و بسیاری از مسائل ریاضی و علمی دیگر از تمدن بابلی به یادگار مانده است.
تحول و دگرگونی دیانت ابتدایی در بابل

هر چند دیانت بابلی خود وارث دین باستانی مردم سومر است ولی به نوبه خود مراحل تکامل و ارتقا را پیموده است و وقتی به زمان عظمت بابل رسید واجد اسلوب تصوری منظم و دستگاه فکری نسبتا با ارتقایی گردیده بود. به عبارت دیگر، ریشه دیانت بابلی در ادوار تاریخ سومریها و اکدیها مخفی و مستور است. بدون شبهه می توان گفت که آن مبادی دینی از دیانت بدوی و عقائد ساده یعنی فتیشیزم و آنیمیزم ابتدائی آغاز شده و مراتب نشو و ارتقاء را طی کرده و چون تمدن بابل نضج یافت به صورت کامل تعدد آلهه نمودار گردید. آثار الواح گلی با خطوط میخی که اخیرا در ویرانه های بلاد و معابد بین النهرین یعنی کشور بابل بدست آمده همه موید این مدعاست.

• این سیر تکاملی دراز قریب چهار هزار سال ، در پرتو استقلال ---------- بین النهرین و استقرار سلاله های سلاطینی که در آن زمان طولانی به نوبت خود پیاپی حکمرانی می کردند، طی درجات کرده است. نخست، اعتقاد به خدایان خاصی در شهرهای کوچک ظاهر شد. یعنی هر شهری خدای خاص خود را داشته است که حافظ آن شهر و معبود ساکنین آن بوده و ساکنین هر شهر مقام و اهمیت خدای خود را بالاتر و بیشتر از خدایان دیگر بلاد می دانسته اند و بر سر آن آلهه با یکدیگر رقابتها داشته اند.بنابراین عدد خدایان به اسامی مختلف در تاریخ دینی بابلی بین النهرین فراوان است، هم در الواح گلی اکتشافی به وسیله باستانشناسان و هم در متون و منابع کتب مورخین یونان مانند هرودوت و دیگران نام آن همه آلهه عدیده به تفصیل ذکر شده است.

• بلاد بین النهرین مانند اوروک ، اوریدو ، لاکاش و بلاخره شهر اور مولد حضرت ابراهیم خلیل الله هر یک به نوبه خود خدای مخصوصی داشتند تا آنکه عاقبت نوبت به شهر بزرگ مرکزی یعنی بابل رسید پس خدای آن شهر در صدر آلهه سراسر مملکت قرار گرفت. وقتیکه سلطنت واحدی در کشور بین النهرین در پرتو سلطنت سلاله حمورابی تشکیل شد ، مردم آن خاک سر به آسمان بر افراشته و خدایان خود را در آسمانها جستجو کردند و و روشنان فلکی و کواکب و نجوم آسمانی را مظاهر آلهه شمردند. همانطور که مجسمه ها و تماثیل آن خدایان در معابد روی زمین افراشته می شد. به زعم ایشان ارواح لطیفه آلهه در آسمانها زندگی می کردند و با یکدیگر گاهی به صلح و گاهی به جنگ و زمانی به محبت و دوستی و وقتی با خصومت و دشمنی به سر می بردند . تعداد این خدایان به شماره کواکب آسمان می رسید. در مجموعه آلهه اعصار سومری و اکدی افزون از چهار هزار اسم خدا به نظر می رسد که هر یک مظهر نیروئی از مظاهر طبیعت بوده اند.

• در حفاریهایی که در اماکن مختلف عراق صورت گرفته ، مجسمه خدایان بیشماری از زیر خاک بیرون آمده و به موزه های جهان منتقل شده است. این خدایان صورت تکامل یافته آنیمیسم ابتدایی بوده اند. بنابراین بابل نیز تحول و تکامل دین از فتیشیسم تا اعتقاد به خدایان را تجربه کرد. این سیر تقریبا چهار هزار سال طول کشید و در پایان خدایانی که نماینده ارواح ماه و خورشید و سیارات بودند، در شهرهای مختلف مورد پرستش قرار گرفتند . مردوخ در بیشتر زمانها برترین خدا بود.

ولی برای مطالعه بیشتر تحول دین در بابل می توان به شرح زیر بحث نمود:

• خدایان سه گانه بابلی
• خدای آشور در بابل
• معبد و کاهن در مدنیت بابل
• سه علم نجوم ، سحر ، کیمیا در بابل

منابع

• علی اصغر حکمت، تاریخ ادیان ، ص 75-70
• حسین توفیقی ، آشنایی با ادیان بزرگ ، ص 26

[paria]

دین در یونان
یونان شبه جزیره کوچکی در جنوب شرقی اروپاست که از گذشته های دور مرکز هنر ، فرهنگ و اندیشه بوده است. این کشور در نزد اهل مشرق زمین به یونان و در زبانهای اروپایی گریس ( Greece ) خوانده می شود و کلمه عربی اغریق از اینجا می آید. نام یونان از ایونی گرفته شده که یکی از بخشهای یونان است. یونانیان کشور خود را هلاس می نامند که نام افسانه ای نیای یونانیان است. از آنجا که بیشتر ادیان جهان با اندیشه و اسطوره رابطه ای تنگاتنگ دارند، باورهای دینی یونانیان در دین شناسی مهم است.
دین یونانیان باستانی

در آغاز ، دین و مذهب یونانیان قدیم یک نوع اعتقاد به آلهه متعدده بوده که درباره آنها قائل به جسم و صورت انسانی بودند و برای خدایان خود از مادینه و نرینه اشکال و افکار بشری قائل شده و مدت دو سه هزار سال این رشته عقائد نزد ایشان دائما در تحول و تطور بوده است. بنابراین یونانیان قدیم نیز به خدایان نرینه و مادینهمعتقد بودند. هنگامیکه هلن ها یعنی اجداد یونانیان قدیم از شمال به جنوب آن سرزمین پراکنده شدند قبائلی آریائی نژاد و نیم وحشی بودند که بر حسب معتقدات قدیم نژادی خود غالبا مظاهر طبیعت را می پرستیدند و همان خدایانی را که در کتاب ودا نزد اجداد هندوان قدیم محل عبادت بودند ایشان نیز پرستش می کرده اند.در رأس آنها خدای آسمان قرار داشته است که او را زئوس و گاهی زئوس پاتر یعنی پدر آسمان می نامیده اند و این مظهر همان الهی است که نزد هندوان باستانی به دیوس پیتار و بعدها نزد رومیها به ژوپیتر موسوم شده است.

• مجموعه خدایان مورد پرستش ایشان که معمولا با خدایان آریایی قدیم مشترک بودند ، عبارتند از :

زئوس ، خدای خدایان و خدای کل
آپولو ، خدای آفتاب
پوزیدن ، خدای دریاها
هستیا ، خدای مونث و مادر خانواده ، الاهه کانون خانوادگی
دمیتر ، خدای مونث ، مادر کشاورزی و غلات
هرمس ، خدای حکمت، و خدای حکیم و آفریننده
آرس، خدای جنگ

• بعد از آنکه قبائل آریایی هلنهای مهاجم بر مردم بومی غلبه یافتند و تمدن آنها را تدریجا در خود هضم کردند از خدایان و معبودهای محلی نیز آلهه ای چند را اقتباس نمودند. در جزائر شرقی مدیترانه و سواحل غربی آسیا ی صغیر ساکنین بومی نیز که دارای تمدن و فرهنگی به نسبت زمان خود متکامل بودند، بعضی خدایان محلی را را می پرستیدند که یونانیان هم به آنها گرویدند از این قرار:

هراس، زن زئوس
اتنا ، خدای حکمت و خرد و معبود شهر آتن
آرتمیس، دختر زئوس و خواهر آپولو که رومیها او را به نام دیانا نامیدند.
افرودیت، ، آلهه مادینه خدای عشق و محبت که نزد رومیها به ونوس زهره نامبردار است. بیشتر این آلهه که مقتبس از عقائد ملل مغلوبه سواحل مدیترانه بودند و مورد پرستش یونانیان قرار گرفتند خدایانی مونث اند که برای آنها جنبه امیت و مادری قائل شده بودند زیرا در پانتئون اقوام آریائی قدیم خدای مونث کمتر دیده می شود.
منابع

• علی اصغر حکمت ، تاریخ ادیان ، ص 90- 83
• حسین توفیقی ، آشنایی با ادیان بزرگ

برای مطالعه بیشتر دین در یونان باستان می توان اینگونه بررسی نمود:

• پیدایش فلسفه در یونان
• عقائد عامه در یونان باستان
• مناسک و عبادات در دین یونان باستان
• دو مکتب رواقیون و اپیکور در یونان باستان

[paria]

دین در روم باستان
یکی از کشورهای بسیار باشکوه و قدرتمند جهان باستان روم بود که بخش مهمی از اروپا ، ترکیه و شام را شامل می شد . اکنون این کشور به ایتالیا معروف است که به صورت شبه جزیره ای در جنوب اروپا قرار دارد. در قرون اولیه میلادی تمام شبه جزیره در تحت سلطه و حکمرانی شهر روم قرار گرفت. شهر روم را نخستین پادشاه آن قوم که موسوم به رومولوس بود در قرن هشتم قبل از میلاد تأسیس کرده است. پادشاهانژولیوس سزار ، پمپی ، کراسوس در این سرزمین حکمروانی می کرده اند و و امپراطوری روم را تشکیل دادند.رومیان در هزاره اول قبل از میلاد در زمان رومولوس ترقی و پیشرفت خوبی داشتند. رومیان از گذشته های قدیم تاکنون در معماری ، نقاشی ، مجسمه سازی ، ادبیات و فنون کشورداری سرآمد بودند. رومیان سه قرن پس از میلاد مسیح علیه‌السلام به مسیحیت گرویدند و برای ترویج آن ، از تمدن باستانی خود بسیار سود جستند.
آئین رومیان قدیم

• رومیان قدیم آئینی ساده و بدوی داشتند . خدای دیانا که معبدش در کنار دریاچه نمی در کوههای آلبان در نزدیکی شهر روم قرار داشت، معبود تمام لاتینها بود و همه قبایل و عشایر آن قوم در هنگام اعیاد سالیانه به آنجا رو آورده و ژوپیتر خدای قدیم و رب الارباب را می پرستیده اند ولی بعدها دیانا الاهه مخصوص سکنه شهر روم شد. او خدائی مونث بود شبیه به خدای آرتمیس در نزد یونانیان ، که الاهه قمر است و خدای شکارها و جنگلها و دختر زئوس. زنها دیانا را به خصوص بیشتر پرستش می کرده اند و معتقد بوده اند که او را شوهری است موسوم به ویربیوس . در رأس معبد دیانا همیشه کشیشیقرار داشته است که ثروتی هنگفت از تحف و هدایای تقدیمی زائرین اندوخته بود.یکی از اعمال دینی رومیان صرف خوراکی مقدس بود که با آتش مقدس پخته می شد و خدای آتش در آن سهم داشت. تهیه این غذا و صرف آن طبق آئینهای معینی بود .

• مذهب رومیهای باستانی به دین نوما معروف است و آن نوعی از آنیمیزم بدوی می باشد و بسیار نزدیک به عقائد سحر و تابوئیزم و مشتمل بریک رشتهاوراد و افسونها و تابوها و غیبگوئی ها . نوما یعنی روح که برای هر چیز ، از آدمی و نبات و جانور و جماد و چشمه سار و رودخانه و اجاق و غیره وجود روحی را تصور می کرده اند. بعضی از آنها ارواح طیبه و خیر و بعضی خبیثه و شریر بوده اند. این ارواح که بعدها جنبه الوهیت پیدا کردند طبیعت مبهم و نامشخصی داشته اند ولی بعدها شخصیت انفرادی پیدا کردند و برای آنها صورتی انسانی یا غیر انسانی قائل نشده و یا ترویج و زاد و ولد نداشته ، برخلاف یونانیان ، در میتولوژی روم ، برای آنها افسانه ها و اساطیری نتراشیده بودند. در اساطیر رومیان قدیم پرستش پهلوانان دیده نمی شود و از قصه خلقت عالم و زندگی بعد از مرگ سخنی در میان نیست و از خدایان خود شبحی مشخص در ذهن خود تصور نمی کرده اند ، تا آنرا بر روی احجار و یا ظروف نقش کنند ، و این صور ذهنی موهوم برای پیکر و شکل خدایان در ازمنه بعد به تقلید اتروسکانها و یونانیها در آنها پیدا شد.

• رومیان باستانی مردمانی شهر نشین و زارع و در همان حال جنگجو بوده اند جز خانه و مزرعه جایگاهی و جز توالد و تناسل و انبات محصولات کاری نداشته اند ، از این رو برای هر یک از جزئیات امور مربوط به این امور روحی را موثر می دانسته اند . و در رأس همه آنها بزگترین خدایان یعنی ژوپیتر قرار داشته که آب بارن و نور آفتاب همه در دست او بود.که در اساطیر رومیان ژوپیتر خدای خدایان است.بعد از آنکه دولت روم تشکیل شد و سازمانهای اجتماعی در زمان امپراطوری روم نضج یافت دین رومیان به شکلی منظم و مرتب در آمد . ارواح صورت خدایان گرفتند و برای هر یک از آنها دسته کشیش ها و کهنه خاصی معین شدند.

برای بررسی تکمیلی موضوعات زیر را باید مطرح نمود:

• خدایان روم باستان
• ژوپیتر خدای خدایان رومی
• مراسم دینی رومیان باستان، پرستش امپراطور، تقدیم قربانی ، جشنها
• تأثیر یونانیان و کشورهای شرقی بر رومیان باستان

منابع

• حسین توفیقی ، آشنایی با ادیان بزرگ ، ص 29
• علی اصغر حکمت، تاریخ ادیان ، ص 99-91

[paria]

 [COLOR=#4f6128]ادیان ایران باستان

• میدانیم که اصل و ریشه مذاهب مترقی جهان از عقائد ساده اقوام بدوی و قبائل و عشائر همجی ، که هزاران سال قبل در جهان می زیسته اند، نشأت گرفته است. از این رو در مقام تحقیق از مذهب ایرانیان باستانی نیز باید اصل و مبدأ آن را در افسانه ها و اساطیر آریائی های سفید پوست، هزاران سال قبل از این، جستجو کنیم . همان قوم و نژادی که در قرون قدیمه قبل از تاریخ مکتوب یا لااقل از هزاره دوم و سوم قبل از میلاد در فلات ایران نمایان شده اند.در طول مدت افزون از جهار هزار سال یک سلسله تحولات فکری و تندیشه های مذهبی در مردم آریائی نژاد این آب خاک به ظهور رسیده است که از مبادی بدوی چون فتیشیزم و آنیمیزم و پرستش مظاهر طبیعت آغاز شده و در عصر حاضر به دیانت شیعه امامیه که از فرق اسلام و مذهب رسمی امروز ما ایرانیان می باشد ، پایان می پذیرد.

• در هزاره اول قبل از میلاد در اثر آمیزش آرین ها با سکنه بومی در ایران و هند فرهنگ و تمدن جدیدی در آن دو کشور به ظهور رسیده و لسان های ایشان که قبلا لهجه های محلی بوده و بعدا صورت تکامل حاصل کرده ، زبانهای مستقلی شدند. مانند فرس قدیم ( عصر کتیبه های دوره هخامنشی ) یا زبان ماد ( عصر کتاب اوستا) یا زبان سانسکریت ( عصر کتب چهارگانه ودا) یا زبان پهلوی قدیم ( عصر پارت ها) .این زبانها ی قدیم در ایران زمین اکنون مورد تکلم نیست و جزء زبانهای مرده قرار گرفته اند ولی در هندوستان زبان سانسکریت هنوز زنده و موجود و کتب مقدسه هندوها حافظ آن است.

• هم چنین در دین و اعتقادات نیز عقائد آریائی های باستانی در هند و ایران مشترک بوده اند، کتیبه لوحی که در بوغازکوی در نزدیکی آنکارا از عصر تمدن هیت ها در سال 1907 م . کشف گردید اشاره به اسامی خدایانی می کند که آن خدایان در نزد آرین های قدیم مورد پرستش بوده اند و تاکنون نیز در هند معبودیت دارند. مانند : آلهه میترا ، ایندرا ، وارونا که هر سه هم در ودا و هم در اوستا مذکورند. خلاصه آئین های تازه وارد در مدت ده قرن با بومیان ایران آمیخته و آئین پرستش طبیعت را با عقائد مغان بومی که اعتقاد به نور و ظلمت و ایمان به سحر و جادو بود ترکیب کردند تا نوبت به ظهور دین عام مزدیسنیرسید.

به هر حال اگر بخواهیم ادیان ایران باستان را طبقه بندی نمائیم، می شود آنها را به صورت زیر دسته بندی نمود:

• آئین مغان
• آئین مهرپرستی یا میترائیسم
• دین زردشت
• آئین مانی
• آئین مزدک

منابع

• علی اصغر حکمت، تاریخ ادیان
• حسین توفیقی، آشنایی با ادیان بزرگ