در مورد مزاح و شوخی که زمینه ساز خنده می باشد، دو گروه احادیث داریم:
یک دسته توصیه به خنده می کند و دسته دیگر نهی از آن.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و اله) فرمود: "من شوخی می کنم، ولی در گفتارم جز حق نمی گویم".
امام صادق(علیه السلام) فرمود: "مؤمن شوخ طبع و خوش مشرب است، ولی منافق گرفته و خشم‌آلود". روایات دستة دوم،
امام صادق (علیه السلام) فرمود: "... از شوخی بپرهیز، زیرا بزرگی وعظمت شخص را از بین می برد و موجب ریختن آبروی وی می شود".
پیامبر(صلی الله علیه و اله) فرمود : "مزاح بیش از حدّ آبروی شخص را می برد".
برای جمع کردن این دو دسته روایات باید گفت :
بذله گویی و مزاح به اندازه و بدون آثار تخریبی یا عوارض منفی پسندیده می باشد و صفتی انسانی است که امامان معصوم(علیهم السلام) به آن توصیه کرده اند.
همین صفت پسندیده اگر از حدّ خود تجاوز کند، یا آثار و عوارض تخریبی و منفی داشته باشد، مثلاً موجب ناراحتی یا آبروریزی و عیبجویی کسی شود،
صفتی مذموم می‌شود که آثار سوءفراوانی به دنبال دارد.
منع روایات از کثرت مزاح به خاطر عوارض سوء میباشد و توصیه شده که انسان مالک زبان خود باشد.
اگر مزاح به افراط کشیده شود، به تدریج در برخورد با مسائل شخصی، جدّی نخواهد بود،
پس با این توضیح روشن می شود که هیچ گونه نقصی در روایات نیست و تعارضی با هم ندارند.
نتیجه :
خوبی و بدی مزاح امری نسبی است و بستگی به اهداف،نتایج، تأثیراتاجتماعی، رابط انسانی و ... دارد و نباید به طور مطلق قضاوت کرد،
زیرا همان طور که لازم است مسلمانان در برخورد با یکدیگر بشّاش و گشاده روباشند،
از جهت دیگر نباید با شوخی های بی جا و افراطی، زمینة آزار و اذیتیکدیگر را فراهم کنند.
حال به بعضی از جنبه های منفی و ضد ارزشی مزاح ناپسند اشاره می کنیم.
1ـ مزاح شخصیت انسان را از بین می برد.
2ـ مزاح سبب گستاخی مردم می شود و مردم برای شخص ارزش و احترام قائل نمی شوند.
3ـ مزاح بیش از حدّ موجب عداوت و دشمنی می شود.
4ـ مزاح باعث از بین رفتن نور ایمان می شود.
5ـ مزاح باعث کم شدن عقل می گردد.
به نقل از پاسخگو
