امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام ) از منظر امام محمّد باقر (علیه السلام)
يكي از برجسته ترين انسان هاي بزرگ تاريخ كه همواره دل ها و جان ها را فتح كرده و مي كند و فضيلت و منقبت هاي او، قلمرو وسيعي
از جهان را فراگرفته، امام علي ابن ابيطالب عليه السلام است. ايده ها و آرمان هاي اين امام همام همچنان پرشكوه و پرطرفدار است
و پس از رسول خدا (ص) انساني را در كمالات و خوبي ها، همانندش سراغ نداريم. در گستره تاريخ، صدها و هزارها انديشمند،
پژوهشگر، محدّث، متكلّم، اديب، فيلسوف و مترجم، در شأن و فضيلت آن بزرگوار نوشته اند و هريك بخشي يا احياناً بخش هايي از ابعاد
وجودي آن حضرت را به رشته تحرير در آورده اند؛ ولي همچنان اين قلّه رفيع و بلند فضيلت ها فتح نشده باقي مانده و افكار و انديشه هايش
تسخيرناپذير است.
امّا چه زيبا و نيكوست كه سيماي آفتاب گونه اميرمؤمنان علي عليه السلام را
در آيينه شفّاف كلام فرزند معصومش، حجّت خدا، امام محمّدباقرعليه السلام به نظاره بنشينيم
و ببينيم كه چگونه اين پيشواي آسماني، جدّ بزرگوارش را توصيف و معرّفي مي نمايد.
الف ) امیرالمؤمنین امام علي (عليه السلام ) و بازاريان
محدّث بزرگوار شيعه، شيخ صدوق در ميراث ارزشمند مكتوب خود به نام « امالي » ، با واسطه نقل مي كند كه امام محمّدباقرعليه السلام مي فرمود:
روش اميرمؤمنان علي عليه السلام چنين بود كه:
هر روز صبح، در ميان بازارهاي كوفه به راه مي افتاد و در حالي كه تازيانه اش را كه دو شاخه داشت، بر دوش مبارك مي افكند،
در ميان بازار مي ايستاد و با صداي رسا و بلند مي فرمود:
- اي تاجران و بازاريان! در وهله اوّل، از خداوند تبارك و تعالي، خير و بركت بخواهيد و با مشتريان و خريداران به آساني خريد و فروش نماييد!
زياد سخت گير نباشيد كه بركت خداوند در آسان گيري است. با خريداران صميمانه برخورد كنيد، به آنان نزديك شويد،
خويشتن را به خصلت بردباري، زينت دهيد و از دروغ و قسم بپرهيزيد!
به هيچ كس ستم نكنيد! با ستمديدگان و محرومان جامعه با عدل و انصاف بيشتري رفتار كنيد!
هرگز نزديك معاملات ربوي نرويد!
پيمانه و ترازو را كامل و پربدهيد! كم فروشي نكنيد و در زمين، فساد و تباهي راه نياندازيد!
- اي تاجران و بازاريان! در وهله اوّل، از خداوند تبارك و تعالي، خير و بركت بخواهيد و با مشتريان و خريداران به آساني خريد و فروش نماييد!
همين گونه آن بزرگوار به تمام بازارهاي كوفه سركشي مي كرد و همين موعظه ها و سخنان را مي فرمود.
حضرت در آخر سخنانش اشعاري مي خواند كه ترجمه آن چنين است:
- لذّت هاي مادّي كه از رهگذر حرام به دست آيد، به زودي نابود مي شود و بارگناه و ننگ و عارِ آنها مي ماند.
آثار رفتارهاي زشت ماندگار است و اين را بدانيد كه: در لذّت هايي كه به دنبال آن آتش جهنم باشد، خيري وجود ندارد. (1)
- لذّت هاي مادّي كه از رهگذر حرام به دست آيد، به زودي نابود مي شود و بارگناه و ننگ و عارِ آنها مي ماند.
_______________________
1. تغني اللذاذةُ مِمَّنْ نالَ صفوتَها
مِنَ الحرامِ و يبقي الاثمُ والعارُ
تبقي عواقبُ منوءٍ في مغبتّها
لاخيرَ في لذّةٍ بعدها، النارُ
(امالي، شيخ طوسي، مجلس 75، ح 6، ص 402 و امالي، شيخ مفيد، مجلس 23، ص 197، چاپ جامعه مدرّسين قم.)